Guarana is een Braziliaanse plant die van nature voorkomt in het Amazonegebied. De klimplant, ook bekend als Paullinia cupana, staat bekend om zijn opvallende vruchten.
Een rijpe guaranavrucht is ongeveer zo groot als een koffieboon. De rode schil barst open en onthult een donker zaad met een witte rand, waardoor het lijkt op een oog. Daarin zit de werkzame kracht van de plant.
Guarana-extract ontstaat door de zaden te drogen en fijn te malen tot poeder. Inheemse stammen gebruiken het al eeuwenlang vanwege de stimulerende en herstellende eigenschappen.
De plant bevat verschillende actieve stoffen, waaronder cafeïne, theofylline en theobromine. Daarnaast is guarana rijk aan antioxidanten zoals tanninen, saponinen en catechinen — verbindingen die het lichaam helpen beschermen tegen oxidatieve stress.
Tegenwoordig wordt het grootste deel van de oogst (ongeveer 70%) verwerkt in frisdranken en energiedranken. De rest wordt als poeder gebruikt in supplementen en functionele voeding.
Hier zijn 12 voordelen van Guarana ondersteund door wetenschappelijk onderzoek
1. Rijk aan antioxidanten
- Guarana bevat een breed spectrum aan verbindingen met antioxiderende werking.
- Daaronder vallen cafeïne, theobromine, tanninen, saponinen en catechinen.
- Het antioxidantenprofiel komt sterk overeen met dat van groene thee.
Antioxidanten helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen — instabiele moleculen die celstructuren kunnen aantasten en bijdragen aan veroudering, hartziekten en kanker. Onderzoek in laboratoria wijst erop dat guarana de groei van kankercellen kan afremmen en oxidatieve schade in huid en hartweefsel kan beperken.
Guarana bevat cafeïne, theobromine, tanninen, saponinen, catechinen en andere verbindingen die gezamenlijk bijdragen aan de antioxiderende werking.
2. Kan vermoeidheid verminderen en concentratie verbeteren
- Guarana staat bekend als natuurlijk ingrediënt in energiedrankjes en supplementen.
- De zaden bevatten vier tot zes keer meer cafeïne dan koffiebonen.
- Deze cafeïne ondersteunt alertheid en mentale focus, vooral bij langdurige inspanning.
De werking is eenvoudig te verklaren: cafeïne blokkeert de invloed van adenosine, een stof die normaal gesproken ontspanning en slaperigheid bevordert. Door die blokkade blijft het zenuwstelsel actiever en neemt de concentratie toe. Studies tonen aan dat mensen die guarana-supplementen gebruiken zich minder vermoeid voelen tijdens cognitieve taken, vergeleken met een placebo. Ook bij mensen die herstellen van een kankerbehandeling bleek guarana vermoeidheid te verminderen zonder merkbare bijwerkingen.
Het cafeïnegehalte in guarana helpt om vermoeidheid te verminderen en concentratie te verbeteren door de werking van adenosine in de hersenen tijdelijk te blokkeren.
3. Kan het leervermogen en geheugen ondersteunen
- Onderzoek wijst uit dat guarana het leren en onthouden kan bevorderen.
In een studie kregen deelnemers verschillende doseringen guarana (37,5 mg tot 300 mg). De groepen die 37,5 of 75 mg gebruikten, scoorden het best. Omdat deze lage doseringen relatief weinig cafeïne bevatten, vermoeden onderzoekers dat ook andere verbindingen in guarana bijdragen aan het effect.
- In een vergelijking tussen guarana en ginseng verbeterden beide middelen het geheugen, maar deelnemers die guarana gebruikten, werkten taken sneller en met meer aandacht af.
Dieronderzoek bevestigt deze bevindingen en laat zien dat guarana de geheugenfunctie kan versterken.
Lage doses guarana kunnen de stemming, het leren en het geheugen verbeteren. Zowel cafeïne als andere natuurlijke verbindingen spelen hierin een rol.
4. Guarana kan gewichtsverlies ondersteunen
- Ongeveer een derde van de volwassenen in westerse landen kampt met overgewicht of obesitas.
- Dat is zorgelijk, omdat overgewicht het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en bepaalde vormen van kanker vergroot.
- Guarana bevat stoffen die de stofwisseling activeren en mogelijk kunnen bijdragen aan gewichtsbeheersing.
De zaden zijn rijk aan cafeïne, wat het energieverbruik tijdelijk verhoogt. Onderzoek laat zien dat de stofwisseling tot wel 3–11% sneller kan verlopen, wat betekent dat het lichaam ook in rust meer calorieën verbrandt.
Daarnaast blijkt uit laboratoriumonderzoek dat guarana invloed kan hebben op de genen die betrokken zijn bij de aanmaak van vetcellen. Het lijkt de activiteit van genen die vetopslag bevorderen te verlagen, terwijl het genen die vetafbraak stimuleren juist kan activeren.
Het exacte effect bij mensen is nog niet volledig duidelijk, maar de eerste onderzoeksresultaten zijn veelbelovend.
Guarana bevat cafeïne, die de stofwisseling stimuleert en zo het energieverbruik verhoogt. Uit vroege studies blijkt dat het ook invloed kan hebben op de genen die vetopslag reguleren, al is aanvullend onderzoek bij mensen nodig.
5. Kan helpen bij spijsverteringsklachten
Guarana wordt traditioneel gebruikt als natuurlijk tonicum om de spijsvertering te ondersteunen. Het werd ingezet bij klachten als diarree en verstopping, afhankelijk van de dosis en bereiding.
De plant bevat tanninen — plantaardige antioxidanten met een samentrekkende werking. Deze verbindingen kunnen de slijmvliezen in de darmen tijdelijk beschermen en overmatig vochtverlies helpen beperken, wat vooral nuttig is bij diarree.
- Tegelijk bevat guarana ook cafeïne, dat de peristaltiek stimuleert: de ritmische samentrekkingen van de darmwand die de spijsvertering op gang houden.
- Cafeïne kan daardoor een milde laxerende werking hebben, vooral bij hogere doseringen.
Lage doses guarana hebben dus eerder een stabiliserend effect op de darmen, terwijl hogere doses juist de stoelgang kunnen versnellen.
De tanninen in guarana kunnen de darmen kalmeren en vochtverlies beperken, terwijl de cafeïne bij hogere doseringen de natuurlijke beweging van de darmen stimuleert en constipatie helpt verlichten.
6. Kan bijdragen aan een gezonde hartfunctie
Hart- en vaatziekten behoren wereldwijd tot de belangrijkste oorzaken van sterfte.
Guarana lijkt het hart op meerdere manieren te kunnen ondersteunen. Ten eerste bevorderen de antioxidanten een gezonde bloedcirculatie en kunnen ze de vorming van bloedstolsels helpen tegengaan. Daarnaast tonen studies aan dat guarana de oxidatie van LDL-cholesterol (‘slecht’ cholesterol) vermindert — een proces dat betrokken is bij de vorming van plaque in de bloedvaten.
Onderzoek onder volwassenen die regelmatig guarana gebruiken, laat zien dat zij gemiddeld tot 27% minder geoxideerd LDL in het bloed hebben dan mensen die de vrucht niet gebruiken. Dat wijst op een mogelijk beschermend effect, al zijn er meer studies bij mensen nodig om dit goed te bevestigen.
Uit onderzoek blijkt dat volwassenen die regelmatig guarana gebruiken tot wel 27% minder geoxideerd LDL-cholesterol kunnen hebben dan leeftijdsgenoten die het niet gebruiken. Dat wijst op een mogelijk beschermend effect op de bloedvaten.
Toch is het grootste deel van dit onderzoek nog uitgevoerd in laboratoria. Er is meer praktijkgericht onderzoek bij mensen nodig voordat harde conclusies kunnen worden getrokken.
Guarana kan de hartgezondheid ondersteunen door de doorbloeding te bevorderen en bloedstolsels te helpen voorkomen. Het lijkt ook de oxidatie van LDL-cholesterol te verminderen, wat gunstig kan zijn voor de bloedvaten.
7. Kan pijn helpen verlichten
In de traditionele geneeskunde van het Amazonegebied werd guarana vaak ingezet als natuurlijk middel tegen pijn. De werking hangt samen met het relatief hoge cafeïnegehalte van de plant.
- Cafeïne bindt zich aan adenosinereceptoren in het zenuwstelsel — de A1- en A2a-receptoren — die een rol spelen bij de overdracht van pijnsignalen.
- Wanneer deze receptoren tijdelijk worden geblokkeerd, wordt de pijnprikkel minder sterk doorgegeven.
- Om die reden is cafeïne ook een veelgebruikt bestanddeel in vrij verkrijgbare pijnstillers; het kan hun werking versterken.
Wetenschappelijke studies ondersteunen dit mechanisme: cafeïne verhoogt de effectiviteit van pijnstillers en kan in sommige gevallen de dosis die nodig is voor pijnverlichting verlagen.
De cafeïne in guarana kan pijnverlichting ondersteunen door de werking van adenosinereceptoren te beïnvloeden en de overdracht van pijnsignalen te vertragen.
8. Kan bijdragen aan een gezonde, stevige huid
Door de sterke antioxidatieve en antimicrobiële werking wordt guarana regelmatig toegevoegd aan huidverzorgingsproducten zoals crèmes, lotions en haarverzorging. Het natuurlijke cafeïnegehalte stimuleert bovendien de doorbloeding van de huid, wat een frissere uitstraling kan geven.
Laboratoriumonderzoek toont aan dat de antioxidanten in guarana oxidatieve schade kunnen verminderen — een belangrijke factor bij huidveroudering. Dierstudies laten zien dat guarana-bevattende formules de huid steviger kunnen maken en fijne lijntjes rond de ogen verminderen.
Guarana bevat antioxidanten en natuurlijke stoffen die de doorbloeding stimuleren. Daardoor kan het helpen om de huid te beschermen tegen veroudering en de structuur van de huid zichtbaar te verbeteren.
9. Kan bescherming bieden tegen kankercellen
Kanker wordt veroorzaakt door een ongecontroleerde groei van cellen. Studies in laboratoria en bij dieren wijzen erop dat guarana stoffen bevat die DNA-schade kunnen beperken en de groei van kankercellen kunnen afremmen.
In een onderzoek bij muizen hadden dieren die guarana kregen 58% minder kankercellen en een bijna vijfvoudige toename van celdood vergeleken met de controlegroep. Ook een studie met guarana-extract liet zien dat de groei van kankercellen in de dikke darm werd onderdrukt.
De vermoedelijke verklaring ligt in het gehalte aan xanthines — verbindingen die lijken op cafeïne en theobromine — die de celdeling kunnen beïnvloeden. Ondanks de positieve resultaten uit laboratoriumonderzoek is verder onderzoek bij mensen noodzakelijk om deze werking te bevestigen.
Dier- en reageerbuisonderzoek laat zien dat guarana antikanker-eigenschappen kan hebben, maar er is nog te weinig klinisch bewijs om het als behandeling te adviseren.
10. Guarana kan helpen om bacteriegroei te remmen
- Guarana bevat natuurlijke verbindingen die de groei van bepaalde schadelijke bacteriën kunnen afremmen.
- Een daarvan is Escherichia coli (E. coli), een bacterie die in de darmen van mens en dier voorkomt en in sommige gevallen diarree kan veroorzaken.
- Ook Streptococcus mutans, bekend van tandplak en tandbederf, blijkt gevoelig voor extracten van guarana.
De antibacteriële werking lijkt vooral te komen door de combinatie van cafeïne en polyfenolen zoals catechinen en tanninen. Deze stoffen kunnen het bacteriële evenwicht beïnvloeden en ongewenste groei tegengaan.
De bioactieve stoffen in guarana, waaronder cafeïne en tanninen, kunnen de groei van bacteriën zoals E. coli en S. mutans remmen en zo bijdragen aan een gezonde mond- en darmflora.
11. Kan bescherming bieden aan de ogen bij het ouder worden
Het gezichtsvermogen neemt vaak geleidelijk af met de jaren. Factoren als zonblootstelling, voeding en leefstijlkeuzes zoals roken spelen daarbij een rol. Ook natuurlijke verouderingsprocessen dragen bij aan een verhoogd risico op oogaandoeningen zoals maculadegeneratie, cataract en glaucoom.
Guarana bevat antioxidanten die oxidatieve stress helpen tegengaan — een belangrijke factor bij deze leeftijdsgebonden afwijkingen. Uit onderzoek blijkt dat mensen die regelmatig guarana gebruiken gemiddeld een beter gezichtsvermogen hebben dan degenen die het nauwelijks of niet gebruiken.
In laboratoriumstudies bleek dat guarana oogcellen kon beschermen tegen schade door oxidatieve verbindingen. De cellen vertoonden minder DNA-beschadiging en minder celdood vergeleken met een controlegroep.
Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, blijft het onderzoek naar guarana en ooggezondheid beperkt. Meer studies bij mensen zijn nodig om de werkelijke invloed vast te stellen.
Guarana lijkt oxidatieve stress te verminderen, wat een rol kan spelen bij het behoud van gezonde ogen. Het wetenschappelijke bewijs is nog beperkt, maar de eerste resultaten zijn hoopgevend.
12. Over het algemeen goed verdragen
- Guarana heeft een gunstig veiligheidsprofiel en is breed verkrijgbaar.
- Onderzoek laat zien dat het in lage tot matige doseringen goed verdragen wordt.
Bij een hogere inname kunnen bijwerkingen optreden die lijken op de effecten van te veel cafeïne. Denk aan hartkloppingen, slapeloosheid, hoofdpijn, onrust of maagklachten. In zeldzame gevallen kunnen ook angst of spierschokken voorkomen.
- Hartkloppingen
- Slapeloosheid
- Hoofdpijn
- Trillingen of aanvallen
- Angst of nervositeit
- Verstoorde maag
- Lichte duizeligheid
Guarana kan dus veilig gebruikt worden zolang de dosering binnen redelijke grenzen blijft. Mensen die gevoelig zijn voor cafeïne of zwanger zijn, doen er goed aan het gebruik te beperken.
Het is goed om te weten dat cafeïne in hoge doses verslavend kan werken en op termijn tot afhankelijkheid kan leiden.
Zwangere vrouwen wordt aangeraden guarana slechts beperkt te gebruiken. Cafeïne passeert de placenta, en een te hoge inname kan de groei van het ongeboren kind beïnvloeden of de kans op een miskraam vergroten.
Er bestaat geen officiële aanbevolen dosering voor guarana. Uit onderzoek bij mensen blijkt echter dat hoeveelheden van ongeveer 50–75 mg per dag doorgaans voldoende zijn om de beschreven voordelen te ervaren.
Guarana wordt over het algemeen goed verdragen. Alleen bij hoge doseringen kunnen klachten optreden die lijken op een overmaat aan cafeïne, zoals rusteloosheid of slapeloosheid.
Conclusie
Guarana is een van nature krachtige plant die zijn oorsprong vindt in het Amazonegebied. De zaden worden al eeuwenlang gebruikt vanwege hun stimulerende en herstellende eigenschappen.
Tegenwoordig vind je guarana terug in veel energie- en frisdranken, maar ook in supplementvorm. Het wordt gewaardeerd om het vermogen om vermoeidheid te verminderen, het concentratievermogen te verbeteren en het lichaam een lichte energiestoot te geven. Daarnaast wordt het in verband gebracht met positieve effecten op:
- het hart
- gewichtsbeheersing
- pijnverlichting
- de huidconditie
- de celfunctie en bescherming tegen oxidatieve stress
- het behoud van een scherp gezichtsvermogen bij het ouder worden
Guarana is breed verkrijgbaar als supplement en kan eenvoudig aan de dagelijkse voeding worden toegevoegd. De meeste studies wijzen erop dat een dosering tussen 50 en 75 mg voldoende is om de gewenste effecten te ondersteunen.
Wie zijn energieniveau op natuurlijke wijze wil verhogen of simpelweg zijn algemene vitaliteit wil verbeteren, vindt in guarana een plantaardig hulpmiddel met een lange traditie en een goed onderbouwd veiligheidsprofiel.
Geraadpleegde bronnen:
De onderstaande referenties vormen de inhoudelijke onderbouwing van dit artikel.
- De potentiële gezondheidsvoordelen van Guarana (Paullinia cupana)
- De invloed van Guarana-extract op vermoeidheid en cognitieve prestaties
- Antioxidante werking van Guarana en vergelijkingen met andere natuurlijke antioxidanten
- Effecten van Guarana op de stofwisseling en gewichtsverlies
- Antikanker eigenschappen van Guarana: een laboratoriumstudie
- Guarana-extract en zijn invloed op de cardiovasculaire gezondheid
Veelgestelde Vragen
Wat zijn de belangrijkste gezondheidsvoordelen van Guarana?
Guarana biedt voordelen zoals vermoeidheidsvermindering, verbeterde concentratie, gewichtsverlies, pijnverlichting, en een gezondere huid.
Hoe werkt Guarana tegen vermoeidheid?
Guarana bevat cafeïne, die de effecten van adenosine blokkeert, wat helpt om vermoeidheid te verminderen en de concentratie te verbeteren.
Kan Guarana helpen bij gewichtsverlies?
Ja, Guarana stimuleert de stofwisseling en kan de aanmaak van vetcellen verminderen, wat kan helpen bij gewichtsverlies.
Wat zijn de antioxidanten in Guarana?
Guarana bevat antioxidanten zoals cafeïne, theobromine, tanninen, saponinen, en catechinen, die helpen vrije radicalen te neutraliseren.
Zijn er bijwerkingen van het gebruik van Guarana?
In hoge doses kan Guarana bijwerkingen veroorzaken zoals hartkloppingen, slapeloosheid, en hoofdpijn. Lage tot matige doses zijn meestal veilig.
