Geluk wordt vaak omschreven als een emotionele staat waarin gevoelens als vreugde, voldoening of innerlijke rust de boventoon voeren. Toch blijkt het in de praktijk veel gelaagder te zijn dan één universeel gevoel. Wat voor de een geluk betekent, voelt voor de ander misschien onvolledig of zelfs ongemakkelijk.
Er bestaan verschillende vormen van geluk — en wie zich daarin verdiept, herkent beter welke rol dit speelt in dagelijkse ervaringen. In dit artikel komen vijf herkenbare soorten geluk aan bod, gevolgd door de opeenvolgende stadia die mensen vaak doormaken in hun relatie tot geluk. Tot slot volgen er praktische handvatten om zelfbewust een richting te kiezen die bij jou past.
5 Soorten Geluk
Inzicht in de verschillende vormen van geluk maakt het makkelijker om waardering te voelen voor wat er al is. Sommige mensen ontdekken hierdoor dat ze al verder zijn dan ze dachten. Anderen beseffen juist dat hun streven vaak gericht is op slechts één kant van het verhaal.
1. Trots
Na het afronden van een intensief traject, een project of een studie, kan er iets door je heen gaan dat meer is dan alleen blijdschap. Het is een gevoel van rechtvaardiging. Alsof alle moeite ergens toe heeft geleid. Die gelaagde vorm van voldoening wordt vaak als trots benoemd.
Hoewel trots soms wordt weggezet als iets ijdels of competitiefs, is het in wezen een krachtige bron van innerlijke bevestiging. Trots voelen op je werk, op de manier waarop je met moeilijke situaties bent omgegaan, of op de manier waarop je een ander hebt geholpen — dat is een vorm van geluk die niet per se opvalt, maar diep verankerd kan raken.
2. Relaties onderhouden
Er zijn mensen die zweren bij financiële zekerheid als sleutel tot geluk. Maar langlopende studies, waaronder een inmiddels beroemde Harvard-onderzoekslijn die teruggaat tot 1938, wijzen in een andere richting.
Ruim zeven decennia lang werden 268 mannen gevolgd — op het gebied van werk, gezondheid, relaties, overtuigingen en copingmechanismen. Eén conclusie kwam steeds terug: de kwaliteit van je relaties weegt zwaarder dan vrijwel alles wat je bezit.
Robert Waldinger, psychiater en professor aan Harvard Medical School, stelt dat het verzorgen van relaties net zo belangrijk is als het verzorgen van je lichaam. In een TED Talk uit 2015 benadrukte hij dat mensen met sterke sociale verbindingen niet alleen gelukkiger, maar ook gezonder en ouder worden.
Langdurige verbondenheid blijkt een soort stille motor te zijn achter levensgeluk. Niet alleen in de vorm van romantische liefde, maar ook in vriendschap, gemeenschap en familiebanden.
3. Tevredenheid
Er zijn momenten waarop je niet per se lacht, juicht of iets groots bereikt — maar wel voelt: dit is goed. Dat is tevredenheid. Een rustige acceptatie van waar je bent, zonder de innerlijke onrust dat het anders moet.
Tevredenheid wordt vaak verkeerd begrepen. Het is geen vorm van opgeven, en ook geen gebrek aan ambitie. Het betekent simpelweg dat je vrede hebt met het heden, terwijl je ruimte laat voor verbetering. Die balans is lastig te vinden in een maatschappij die voortdurend aanstuurt op ‘meer’ — meer status, meer spullen, meer prestaties.
Veel mensen raken verstrikt in een constante versnelling: zodra het ene doel is bereikt, schuift het volgende alweer in beeld. Zonder pauze. Zonder terugblik. Tevredenheid doorbreekt dat ritme. Niet door stilstand, maar door waardering toe te laten voor wat al gelukt is.
Het vraagt om iets wat vaak ondergewaardeerd wordt: stilstaan zonder schuldgevoel. Als je leert om werkelijk aanwezig te zijn in je eigen leven, ontstaat er ruimte voor een zachtere vorm van geluk — eentje die niet gedreven wordt door vergelijking of bewijsdrang.
In die zin is tevredenheid een voorwaarde voor duurzame groei. Wie leert om mild te zijn voor zichzelf, creëert een steviger basis om verder te bouwen. Misschien is dat precies het stuk waar veel mensen zichzelf blijven tegenwerken.
4. Plezier
Dat het leven serieuzer wordt naarmate we ouder worden, betekent niet dat er geen ruimte meer is voor ontspanning. Toch verdwijnt die vanzelfsprekende speelsheid die we als kind nog hadden vaak ergens tussen studiekeuze en hypotheek. Werk en verplichtingen vullen de agenda. Wat overblijft, wordt zelden echt benut voor plezier.
Wie wél even vrij is, belandt al snel op de bank met een scherm erbij. Niets mis mee — behalve als het de enige vorm van ontspanning wordt. Want echte speelsheid, nieuwsgierigheid of hobby’s activeren iets anders. Plezier is meer dan vermaak. Het laadt op, opent, verbindt en maakt ons mentaal wendbaarder.
Dat plezier ons goed doet, klinkt logisch. Toch zien we het vaak als iets extra’s — als de tijd het toelaat. Terwijl positieve gevoelens zoals opwinding, hoop of enthousiasme juist enorm bijdragen aan welzijn.
Voor de meeste mensen zijn hobby’s de toegangspoort. Of het nu koken is, sporten, tuinieren of verzamelen — zodra er tijd voor is, kan het leven tijdelijk weer even luchtig aanvoelen. Zonder resultaat te hoeven boeken. Zonder druk.
Ook reizen kan zo’n katalysator zijn. Nieuwe indrukken, andere omgevingen, vertraging — het zet de zintuigen open. Je hoeft geen wereldreis te maken. Soms is een dagje uit al genoeg om iets wakker te maken dat al een tijd op pauze stond.
5. Dankbaarheid
De Engelse schrijver en filosoof G.K. Chesterton verwoordde het ooit zo: “Dankbaarheid is geluk, verdubbeld door verwondering.” Dat raakt een punt dat vaak onderschat wordt. Je hoeft niet áltijd iets groots te veranderen om meer geluk te ervaren. Je kunt ook kiezen om anders te kijken naar wat er al is.
Dankbaarheid is daarin een van de krachtigste houdingen. Het verhoogt het zelfvertrouwen, stimuleert positieve emoties en versterkt het gevoel van optimisme. En dat alles zonder externe prikkels of voorwaarden.
Therapeut en psycholoog Dr. Amy E. Keller noemt het bewust ervaren van dankbaarheid een essentieel onderdeel van innerlijk welzijn. In haar praktijk merkt ze dat mensen die zingeving en verbondenheid cultiveren, ook sneller openstaan voor het erkennen van plezier en voldoening. Het versterkt elkaar.
Dankbaarheid hoeft niet groots te zijn. Een paar minuten reflectie per dag, een korte notitie in een dagboek, of een moment van waardering in het gesprek met een ander — het zijn kleine schakels met een groot effect. Op die manier wordt geluk niet iets wat je moet nastreven, maar iets wat je herkent zodra het er al is.
Stadium 1: Vroeg geluk
De eerste ervaringen van geluk beginnen vroeg. Bij kinderen zie je het — open, ongefilterd en ongeremd. Een schaterlach zonder reden. Een sprongetje van enthousiasme als iets kleins lukt. Vóór taal en bewustzijn er vat op krijgen, is geluk nog puur reactie. Zonder context, zonder verwachting.
Veel mensen herinneren zich die momenten niet bewust. Maar wie met jonge kinderen omgaat, herkent het meteen. De blijdschap zit niet in wat er bereikt wordt, maar in de ervaring zelf. Geluk is er vanzelf, zolang er geen angst of afwijzing tegenover staat.
Deze fase is zelden complex. Alles draait om nabijheid, veiligheid en zintuiglijke prikkels. Geen oordeel. Geen ‘moeten’. Alleen zijn en voelen. En ergens — hoe ver je ook geraakt bent — blijft dat oorspronkelijke vermogen altijd ergens beschikbaar.
Stadium 2: Gesocialiseerd geluk
Vanaf het moment dat we taal begrijpen, begint de wereld verwachtingen op ons te projecteren. Wat eerst vanzelf ging, wordt nu gecorrigeerd, gestuurd en beoordeeld. Ouders, leraren, leeftijdsgenoten — allemaal vormen ze een spiegel waarin we onszelf leren zien.
We leren dat bepaald gedrag leidt tot goedkeuring. En dat andere reacties afkeuring oproepen. Geluk wordt minder spontaan, meer afhankelijk van hoe anderen op ons reageren. Wie zich ‘goed’ gedraagt, krijgt complimenten. Wie afwijkt, wordt teruggefloten. Langzaam ontstaat de neiging om jezelf af te stemmen op die externe norm.
Daarmee ontwikkelt zich ook een innerlijke stem die die patronen bewaakt. Soms helpt die stem om sociaal te functioneren. Maar in andere gevallen ontstaat een kramp: pas als iets ‘mag’ van die interne norm, is er ruimte voor vreugde. Zelfwaardering wordt dan gekoppeld aan prestaties of aanpassing — en raakt steeds verder verwijderd van het oorspronkelijke, spontane geluk.
Stadium 3: Voorwaardelijk geluk
Op een bepaald punt hebben we geen externe autoriteit meer nodig om ons te vertellen wat goed of fout is. De overtuigingen zijn dan intern geworden. We leven volgens een systeem van ‘zouden moeten’, opgebouwd uit jaren van aanpassing, beloning en afwijzing. Dat systeem stuurt onze keuzes, zelfs als niemand toekijkt.
In deze fase raakt geluk sterk verbonden met erkenning. Een compliment, waardering, aantrekking — het geeft een boost. Maar wanneer kritiek of afwijzing volgt, zakt dat gevoel net zo snel weg. Er is weinig ruimte voor stabiel geluk, omdat het telkens afhankelijk blijft van de omstandigheden.
Stadium 4: Overgang naar geluk
Er komt een moment waarop die interne regels beginnen te wringen. Net zoals in de puberteit de externe regels ter discussie kwamen te staan, gebeurt dat nu op een dieper, bewuster niveau. We hebben het dan niet meer over een opstand tegen ouders of leraren, maar tegen de kritische stemmen ín onszelf.
Wat ooit als leidraad diende, voelt ineens als beperking. En dus begint een proces van losmaken. Soms met behulp van meditatie, zelfonderzoek, boeken of reflectie op belemmerende gedachten. Niet om alles overboord te gooien — sommige regels blijven waardevol — maar om ruimte te maken voor iets dat authentieker voelt.
In deze overgang ontstaat vaak verwarring. De oude kaders voldoen niet meer, maar de nieuwe zijn er nog niet. Dat maakt het chaotisch, maar ook vruchtbaar. Wie deze fase serieus neemt, komt dichter bij een vorm van geluk die minder afhankelijk is van goedkeuring of succes.
Stadium 5: Authentiek geluk
Wanneer het lukt om die interne regels losser te laten, ontstaat er ruimte voor een andere beleving. Minder gestuurd door verwachtingen, meer geworteld in ervaring. De emoties zijn dan niet langer afhankelijk van externe prikkels. Ze komen voort uit een bewuste houding van vertrouwen, mildheid en acceptatie.
Dat betekent niet dat alles perfect is. Het betekent dat iemand zichzelf niet voortdurend corrigeert of vergelijkt. Liefde, dankbaarheid en respect komen van binnenuit, niet als reactie op de buitenwereld. Dat is de essentie van authentiek geluk — een innerlijke rust die standhoudt, ook als het leven beweegt.
Een geluksplan maken voor jouw leven
Geluk ontstaat zelden spontaan of blijvend zonder richting. Net zoals koken volgens een recept helpt om smaken in balans te brengen, helpt een plan om bewuste keuzes te maken richting meer voldoening. Hier volgen enkele praktische uitgangspunten.
1. Groeimentaliteit
Een groeimentaliteit gaat uit van het idee dat vaardigheden, veerkracht en begrip kunnen groeien. Wie daarmee werkt, ziet tegenslagen niet als bewijs van tekort, maar als onderdeel van het leerproces. Het vraagt geduld, maar geeft ook perspectief. Op lange termijn wordt die houding vaak beloond met meer flexibiliteit en innerlijke kracht.
2. Vrijwilligerswerk
Betekenisvolle inzet, zonder directe beloning, geeft vaak een ander soort voldoening. Vrijwilligerswerk kan helpen om zingeving te voelen en je minder op jezelf gericht te zijn. Het verbindt, geeft ritme, en brengt vaak onverwachte dankbaarheid mee — van anderen, maar ook van binnenuit.
3. Vind elke dag vreugde
Soms zit geluk in iets kleins. In een goed gesprek, een geur, een onverwacht moment van rust. Door meer aandacht te geven aan zulke momenten, vergroot je het vermogen om positief te reageren op het leven zoals het zich aandient. Daar ontstaat veerkracht.
4. Oefen dankbaarheid
Een eenvoudige manier om je stemming te beïnvloeden, is het dagelijks opschrijven van wat wél werkt. Vijf minuten journaling per dag kan voldoende zijn om je aandacht te verschuiven van tekort naar waardering. Niet als truc, maar als training in perceptie.
5. Koppel los: zet je gadgets uit
Constante verbinding via schermen creëert vaak een gevoel van onrust. Door bewust offline te zijn, ontstaat er ruimte voor échte aanwezigheid. Dat hoeft niet radicaal — af en toe een avond zonder e-mail of sociale media maakt al verschil. Het versterkt aandacht voor jezelf en je omgeving.
6. Probeer Iets Nieuws
Mensen die deelnemen aan gedurfde, nieuwe activiteiten en unieke ervaringen opdoen, behouden meer positieve herinneringen dan negatieve.[5] Hoe meer positieve herinneringen we vasthouden, hoe lichter we worden. Dus ga ervoor en schrijf je in voor die gitaarlessen. Boek die reis naar Antigua. Doe ze in naam van geluk.
7. Oefen Zelfliefde
Zelfkritiek is zelfondermijnend. Maar als je mededogen hebt voor jezelf, kun je productiever, sterker en meer ontspannen worden. De volgende keer dat je negatief over jezelf denkt, schrijf je die negatieve gedachte op. Door te zien hoe kwetsend die woorden er op papier uitzien, begin je jezelf te trainen om ze niet meer in je hoofd te zeggen.
8. Stop met “Sorry” te Zeggen
De wetenschap vertelt ons dat degenen die excuses vermijden gelukkiger zijn dan degenen die hun fouten toegeven. Weigeren excuses aan te bieden geeft ons een gevoel van macht en entitlement, blijkt uit onderzoek.
9. Breng Tijd Door met Geliefden
Onderhoud je relaties. Het contact verliezen met vrienden en familie is een van de top vijf spijtbetuigingen die mensen hebben op hun sterfbed.[7]
10. Maak Plezier!
Begin in het moment te leven en stop met wachten op het perfecte moment – wees spontaan en maak plezier! Neem een pauze en wacht niet tot al het werk gedaan is, het huis schoon is, de hond is uitgelaten, en ga plezier maken! Wanneer je denkt dat echt plezier alleen op grote gelegenheden of geplande activiteiten gebeurt, ontzeg je jezelf de kleine geneugten van het leven.
Conclusie
Al met al is een gelukkig leven creëren een eenvoudige zaak van meer van wat we leuk vinden in ons leven te brengen. Als je ervoor kiest om dat te doen, moet je het bewust cultiveren.
Begin vandaag door de stappen te nemen om een gelukkiger leven te leiden en een nalatenschap van vreugde te creëren.
Geraadpleegde bronnen:
De onderstaande referenties vormen de inhoudelijke onderbouwing van dit artikel.
- Good genes are nice, but joy is better – The Harvard Gazette
- How Gratitude Makes You Happier – Verywellmind
- Does Volunteering Make Us Happier, or Are Happier People More Likely to Volunteer? Addressing the Problem of Reverse Causality When Estimating the Wellbeing Impacts of Volunteering – SpringerLink
- Health and Happiness – TIME
- People Who Never Apologize Are Probably Happier Than You – Smithsonian Magazine
- Top five regrets of the dying – The Guardian
- https://www.toolshero.nl/psychologie/perma-model/ – Overzicht van Seligmans PERMA-model en de vijf pijlers van welzijn.
- https://www.metronieuws.nl/lifestyle/health-mind/2024/10/twee-typen-geluk-gelukkig-psycholoog/ – Toelichting op hedonisch vs. eudaimonisch geluk met citaten van Emma Seppälä.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Hedonisme – Definitie en achtergrond van hedonisme.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Eudemonisme – Uitleg van eudaimonisme en oorsprong bij Aristoteles.
- https://www.universiteitvannederland.nl/college/hoe-meet-je-hoe-gelukkig-je-bent – Hoe geluk wordt gemeten (Meike Bartels, VU).
Gerelateerde artikelen
Veelgestelde vragen
Wat is hedonistisch geluk?
Hedonistisch geluk gaat over kortdurend genot en prettige gevoelens, zoals plezier, comfort of beloning. Het is momentgebonden en hangt sterk af van context en prikkels.
Wat is eudaimonisch geluk?
Eudaimonisch geluk draait om zingeving, groei en leven naar je waarden. Je ervaart vervulling door betekenisvolle relaties, bijdragen en persoonlijke ontwikkeling, ook als het niet altijd ‘leuk’ voelt.
Wat is het PERMA-model?
PERMA is een raamwerk van Martin Seligman met vijf bouwstenen voor welzijn: Positive Emotions, Engagement, Relationships, Meaning en Achievement. Het helpt om duurzaam geluk systematisch te ontwikkelen.
Hoe meet je geluk?
Onderzoekers meten geluk vaak via vragenlijsten voor levensvoldoening en ervaren emoties, soms aangevuld met dagboek- of beeper-studies die momenten van welbevinden in het dagelijks leven vastleggen.
Wat is het verschil tussen geluk en tevredenheid?
Geluk verwijst meestal naar pieken van positieve emotie in het moment; tevredenheid is de bredere evaluatie van je leven als geheel. Beide versterken elkaar, maar ze zijn niet hetzelfde.
