Of je nu net de diagnose kanker hebt gekregen, herstellende bent van een behandeling, of behoort tot een risicogroep: voeding speelt een belangrijke rol. Steeds meer onderzoek wijst erop dat bepaalde voedingskeuzes bijdragen aan een lager risico op kanker, terwijl andere je lichaam juist kunnen belasten. Wat je eet kan je versterken — of juist ondermijnen.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Bessen en kankerpreventie: Bessen zitten vol antioxidanten, vitamines en vezels, die een beschermend effect kunnen hebben. Regelmatige consumptie van bessen kan het risico op bepaalde kankers helpen verlagen.
- Citrusvruchten voor een sterk immuunsysteem: Vruchten zoals sinaasappel en grapefruit zijn rijk aan vitamine C en andere antioxidanten. Ze ondersteunen je afweer en helpen mogelijk schade aan cellen te voorkomen.
- Knoflook als natuurlijke beschermer: De zwavelverbindingen in knoflook, zoals allicine, worden in verband gebracht met een lager risico op onder andere maag- en darmkanker.
- Kruisbloemige groenten en celbescherming: Groenten zoals broccoli, bloemkool en boerenkool bevatten stoffen die je cellen helpen beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf.
- Bladgroenten en antioxidanten: Spinazie, snijbiet en boerenkool bevatten veel vezels, chlorofyl en vitamine C. Ze ondersteunen een gezond darmmilieu en kunnen helpen ongewenste celgroei te remmen.
In het bijzonder springen bessen eruit als een eenvoudige, toegankelijke keuze. Ze leveren niet alleen antioxidanten, maar dragen ook bij aan een gezonde darmflora en stabiele bloedsuikerspiegel. Gezond eten is één ding — het ook volhouden is iets anders. Binnen het Kanker Vrijheidsprogramma blijkt dat vrouwen die dagelijks bessen toevoegen aan hun voeding, meer grip ervaren op hun herstel en energieniveau.
Toch blijft het belangrijk om het geheel te blijven zien. Soms draait het niet om wat je eet, maar om waarom je het eet. Het idee dat één superfood alles oplost, is misleidend. Wat werkelijk telt, is het grotere voedingspatroon — rijk aan planten, laag in bewerkt voedsel en afgestemd op je lichaam. Een consistente, diverse voeding heeft op de lange termijn meer effect dan een eenmalige ‘power food’.
Voeding is geen medicijn, maar het is wel de basis waarop je gezondheid gebouwd wordt. ~ Dr. Mark Hyman
Verklarende woordenlijst
- Oxidatieve stress: Een toestand waarbij er meer schadelijke vrije radicalen aanwezig zijn dan het lichaam kan neutraliseren, wat cellulaire schade kan veroorzaken.
- Organozwavelverbindingen: Zwavelhoudende stoffen in onder meer knoflook en uien, waarvan sommige in verband worden gebracht met kankerremmende eigenschappen.
- Glycinaten: Stoffen in bijvoorbeeld broccoli en spruitjes die het lichaam mogelijk helpen bij het neutraliseren van schadelijke stoffen.
- Flavonoïden: Plantaardige stoffen met antioxidante werking, te vinden in onder andere thee, appels en uien.
- Prodrug: Een inactieve stof die in het lichaam wordt omgezet in een actieve vorm, zoals bij tamoxifen, gebruikt in hormoontherapie bij borstkanker.
1. Bessen
Dat bessen beschermen tegen verschillende soorten kanker is geen nieuwe gedachte — maar wel een die nog steeds relevant is. Ze zijn rijk aan antioxidanten, vezels en vitamines, die allemaal bijdragen aan het verminderen van celschade. De kracht van bessen ligt in hun eenvoud én effectiviteit.
Voor mensen met een verhoogd risico of met een verleden van kanker is het verstandig om bessen structureel toe te voegen aan de voeding. Niet als wondermiddel, maar als onderdeel van een voedend geheel. Het idee dat één voedingsmiddel alles oplost, houdt ons vaak af van de kracht van consistente, diverse keuzes.
2. Citrusvruchten
Het lichaam van een kankeroverlevende heeft vaak een lange periode van stress en herstel doorgemaakt. Behandelingen zoals chemotherapie en bestraling kunnen de voorraad antioxidanten flink uitputten. Een verzwakt immuunsysteem en verhoogde gevoeligheid voor nieuwe ziekten zijn dan reële zorgen.
Citrusvruchten zoals sinaasappels, citroenen en grapefruits kunnen bijdragen aan het herstel van deze balans. Ze bevatten veel vitamine C, een antioxidant die het immuunsysteem versterkt en oxidatieve stress helpt verminderen. Dagelijks een glas citroenwater of een stuk fruit eten is een kleine stap met potentieel grote impact.
Persoonlijke ervaringen — zoals het gebruiken van citrus om energiek te blijven tijdens stressvolle periodes — onderstrepen hoe voeding ons kan ondersteunen in veeleisende fases. Bij bepaalde vormen van kanker, zoals die van de maag of slokdarm, kan dit type voeding extra relevant zijn.
3. Knoflook
Knoflook bevat zwavelverbindingen die in verschillende onderzoeken in verband zijn gebracht met een lager risico op kanker, vooral van maag en darm. Hoewel het effect als supplement nog onderwerp van discussie is, lijkt het toevoegen van verse knoflook aan maaltijden een waardevolle en toegankelijke optie.
Knoflook werkt ook goed als basisingrediënt in bijvoorbeeld tomatensaus — een combinatie die niet alleen smaakvol is, maar ook rijk aan beschermende stoffen. Gezonde voeding hoeft niet ingewikkeld te zijn — het vraagt vooral om bewuste keuzes.
4. Tomaten
Tomaten zijn rijk aan lycopeen, een krachtige antioxidant die bescherming kan bieden tegen celveroudering en ontsteking. Vooral gekookte tomaten, zoals in saus of soep, zorgen ervoor dat lycopeen beter wordt opgenomen in het lichaam.
Een eenvoudige tomatensaus met knoflook levert zo een krachtige combinatie van bioactieve stoffen. Het draait niet om complexiteit — maar om herhaling en variatie binnen een voedend patroon.
De volgende groep groenten sluit hier goed op aan: ze zijn veelzijdig, voedzaam en hebben een bewezen effect op de gezondheid van onze cellen. We hebben het over kruisbloemige groenten.
5. Kruisbloemige groenten
Broccoli, bloemkool, spruitjes en boerenkool behoren tot de kruisbloemige familie. Deze groenten bevatten glycinaten — bioactieve stoffen die mogelijk een rol spelen in het verlagen van het risico op bepaalde kankersoorten.
Bovendien zijn deze groenten rijk aan vezels. In populaties waar traditioneel veel vezels worden gegeten, ligt het aantal gevallen van darmkanker beduidend lager. Meer groenten eten is één van de eenvoudigste manieren om je vezelinname structureel te verhogen — zonder supplementen of ingewikkelde schema’s.
6. Bladgroenten
Spinazie, snijbiet en boerenkool zijn voorbeelden van bladgroenten die rijk zijn aan antioxidanten, vezels en vitamine C. Deze nutriënten helpen het lichaam beschermen tegen celschade en ondersteunen herstel na ziekte.
Een plantaardig voedingspatroon vormt de basis. Dat hoeft niet te betekenen dat je dierlijke producten volledig uitsluit — maar wel dat het grootste deel van je bord uit plantaardige ingrediënten bestaat. Een half bord groenten bij elke maaltijd klinkt veel — en dat ís het ook. Maar het is een concrete, haalbare stap richting veerkrachtiger gezondheid.
Internationale organisaties zoals het American Institute for Cancer Research en de American Cancer Society bevelen een vergelijkbaar patroon aan: rijk aan groenten, fruit, peulvruchten en volle granen.
7. Groene thee
Groene thee wordt al jaren onderzocht vanwege de flavonoïden die het bevat — stoffen met een antioxidante werking. Er zijn aanwijzingen dat het drinken van groene thee het risico op onder andere borstkanker en prostaatkanker zou kunnen verlagen.
Daarnaast kan groene thee ondersteunend zijn bij cognitief herstel na chemotherapie. Veel mensen ervaren in de maanden na behandeling mentale traagheid of concentratieproblemen, ook wel chemobrein genoemd. Voeding is geen wondermiddel — maar kan wél bijdragen aan helderheid en herstel.
Dagelijks één tot twee koppen groene thee toevoegen is een kleine aanpassing die goed past binnen een breder voedingspatroon dat gericht is op herstel en preventie.
8. Zaden en noten
Chiazaad, lijnzaad, amandelen, walnoten en pompoenpitten leveren gezonde vetten, vezels en antioxidanten in compacte vorm. Ze zijn ideaal als toevoeging aan yoghurt, havermout of salades. Toch vraagt dit voedingsmiddel ook om nuance.
Bij veel vrouwen zorgt een kankerbehandeling voor gewichtstoename. Aankomen tijdens of na de behandeling is normaal, maar een hoger lichaamsgewicht vergroot helaas ook het risico op terugkeer van kanker. Gezonde voeding gaat niet alleen om wat je eet — maar ook om hoeveel en waarom.
Het loont dus om portiegroottes bewust klein te houden. Denk aan een eetlepel zaadjes of een klein handje noten per keer. Zo profiteer je van de voordelen zonder extra belasting. Het volgende voedingsmiddel dat hierbij aansluit, is vette vis.
9. Vette vis
Zalm, makreel en sardines zijn voorbeelden van vette vis die rijk is aan omega 3-vetzuren en hoogwaardige eiwitten. Verschillende studies suggereren dat regelmatige consumptie van vette vis geassocieerd is met een lager risico op borstkanker en andere ontstekingsgerelateerde aandoeningen.
Deze vissoorten vormen een belangrijk onderdeel van het Mediterrane voedingspatroon, dat consequent wordt genoemd als beschermend bij chronische ziekten, waaronder kanker. Eén tot twee keer per week vis eten is een haalbare stap met bewezen effect. Preventie begint vaak bij gewoontes die klein lijken — maar groot uitpakken op de lange termijn.
10. Bonen en peulvruchten
Zwarte bonen, linzen en kikkererwten zijn rijk aan vezels, plantaardige eiwitten en fytonutriënten die ontstekingen kunnen remmen. Toch worden ze verrassend weinig gegeten, ondanks de duidelijke link met een lager risico op darmkanker.
Naast hun hoge vezelgehalte bevatten ze ook stoffen die mogelijk de groei van ongewenste cellen remmen. Wat gezond is, is vaak ook simpel — en bonen zijn daarvan misschien wel het beste voorbeeld.
11. Volle granen
Volkoren granen zoals haver, quinoa, gerst en bruine rijst leveren niet alleen vezels, maar ook antioxidanten, B-vitamines en mineralen. Ze dragen bij aan een stabiele bloedsuiker en ondersteunen de darmgezondheid, twee factoren die relevant zijn bij het verlagen van het risico op kanker.
Ook hier geldt: het zijn de consistentie en variatie die tellen. Gezondheid ontstaat niet door het ene perfecte ingrediënt — maar door de optelsom van dagelijkse keuzes.
12. Kurkuma
Kurkuma, of beter gezegd het actieve bestanddeel curcumine, staat bekend om zijn ontstekingsremmende en mogelijk kankerremmende eigenschappen. Onderzoeken suggereren dat curcumine een rol kan spelen in het vertragen van de groei van bepaalde tumoren.
Toch is voorzichtigheid geboden bij gebruik in combinatie met medicatie. Bijvoorbeeld bij tamoxifen, een veelgebruikt middel bij hormoongevoelige borstkanker. Curcumine kan de werking van het enzym verstoren dat tamoxifen omzet in zijn actieve vorm. Wat natuurlijk is, is niet per definitie veilig — zeker niet in combinatie met medicijnen.
Voor mensen die géén tamoxifen gebruiken, kan kurkuma een waardevolle toevoeging zijn aan een voedingspatroon gericht op herstel en preventie. Strooi het over je groenten, voeg het toe aan soepen of maak er een warme drank mee. Wees je wel bewust van mogelijke interacties als je medicatie gebruikt.
Wat kun je nu doen? Naast voeding speelt ook beweging een belangrijke rol. Regelmatige lichaamsbeweging, zelfs matig intensief, kan het risico op terugkeer van kanker met meer dan de helft verlagen. Voeding voedt je cellen — maar beweging activeert ze.
Geraadpleegde bronnen:
- New York Post – Aanbevelingen van een oncologie-diëtist over kankerpreventie door dieetkeuzes.
- KWF Kankerbestrijding – Advies van KWF over het beperken van ongezonde voeding ter preventie van kanker.
- KWF Kankerbestrijding – Richtlijnen van KWF over gezonde voeding en kankerpreventie.
- Daily Telegraph – Informatie over het verband tussen melkconsumptie en een lager risico op darmkanker.
- Time – Artikel over voedingsmiddelen die het risico op kanker kunnen verminderen.
- El HuffPost – Onderzoek naar het effect van fruit en groenten op het risico op blaaskanker.
Deze artikelen vind je misschien ook interessant
Veelgestelde vragen
Welke voedingsmiddelen helpen mogelijk bij het verlagen van het risico op kanker?
Voedingsmiddelen zoals bessen, citrusvruchten, knoflook, tomaten, bladgroenten, kruisbloemige groenten, groene thee, zaden, noten, vette vis, bonen en volle granen kunnen bijdragen aan het verlagen van het kankerrisico. Ze leveren antioxidanten, vezels en beschermende bioactieve stoffen.
Zijn kurkuma en tamoxifen samen veilig?
Nee, curcumine (uit kurkuma) kan de werking van het enzym verstoren dat tamoxifen omzet in zijn actieve vorm. Hierdoor kan tamoxifen minder effectief of zelfs ineffectief worden. Gebruik kurkuma dus niet als je tamoxifen gebruikt.
Wat is het effect van groene thee op chemobrein?
Groene thee bevat flavonoïden die kunnen bijdragen aan herstel van mentale helderheid na chemotherapie. Veel mensen ervaren minder concentratieproblemen of ‘hersensmog’ bij regelmatige consumptie.
Hoeveel groenten moet ik dagelijks eten ter preventie van kanker?
Streef naar een half bord groenten bij elke maaltijd — dus bij ontbijt, lunch en diner. Dat helpt om je vezelinname te verhogen en beschermende stoffen binnen te krijgen.
