Voor het eerst hebben onderzoekers aangetoond dat de interne klok van het lichaam – en niet alleen honger – de eetgewoonten bepaalt. Tieners met overgewicht aten meer in de avond, wat laat zien hoe de biologische klok het metabolisme en de gewichtstoename beïnvloedt.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- De interne klok, niet alleen honger, bepaalt je eetgewoonten. Uit onderzoek blijkt dat tieners met overgewicht ‘s avonds meer eten.
- De biologische klok speelt een belangrijke rol in wanneer en hoeveel je eet. Interne biologische processen, en niet alleen leefstijlkeuzes, beïnvloeden overgewicht.
- De biologische klok, gewicht en eetgedrag zijn sterk met elkaar verbonden. Adolescenten met overgewicht consumeren later op de dag meer calorieën.
- De biologische klok beïnvloedt de calorie-inname aan het einde van de dag. Dit geldt vooral voor mensen met een hoger risico op overgewicht.
- De biologische klok reguleert je voedselinname. De studie toont aan dat de interne klok direct invloed heeft op je eetgedrag.
Wetenschappers hebben ontdekt dat de biologische klok – onze interne klok – een belangrijke rol speelt in wanneer en hoeveel je eet.
In een zorgvuldig gecontroleerd onderzoek consumeerden adolescenten meer voedsel in de avond, vooral degenen met een hoger lichaamsgewicht. Dit suggereert dat overgewicht beïnvloed kan worden door interne biologische processen, en niet alleen door leefstijlkeuzes.
De connectie tussen overgewicht, eetpatronen en de biologische klok
Overgewicht is een complexe aandoening die door meerdere factoren wordt beïnvloed. Hoewel onderzoek verbanden heeft aangetoond tussen slaap, eetgewoonten en gewichtstoename, blijft de exacte rol van het circadiaanse systeem – onze interne biologische klok – in het reguleren van eetpatronen onduidelijk.
Een nieuwe studie van de Warren Alpert Medical School van Brown University en Mass General Brigham heeft echter een sterke connectie geïdentificeerd tussen de biologische klok, gewicht en eetgedrag bij adolescenten.
Deze leeftijdsgroep is bijzonder belangrijk omdat hun eetpatronen gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid op de lange termijn. Uit de studie bleek dat adolescenten die als te zwaar of obees werden geclassificeerd, later op de dag meer calorieën consumeerden dan degenen met een gezond gewicht.
Verklarende woordenlijst
- Circadiaan systeem: Het interne biologische kloksysteem dat je dagelijkse ritmes reguleert.
- Metabolisme: Alle chemische processen in je lichaam die energie produceren en verbruiken.
- Adolescenten: Jongeren in de leeftijd van ongeveer 10 tot 19 jaar.
- Calorie-inname: De hoeveelheid energie (calorieën) die je via voeding binnenkrijgt.
- Obesitas: Ernstig overgewicht, waarbij je een te hoge hoeveelheid lichaamsvet hebt.
De rol van de biologische klok in het bepalen van ons eetgedrag
Volgens hoofdonderzoeker Mary Carskadon, hoogleraar psychiatrie en menselijk gedrag aan de Brown University, benadrukken deze bevindingen de belangrijke rol die de biologische klok speelt bij het beïnvloeden van de calorie-inname aan het einde van de dag, vooral bij mensen met een hoger risico op overgewicht.
“Het cruciale karakter van de ontwikkeling van adolescenten om de basis te leggen voor een levenslange gezondheid benadrukt de noodzaak om de rol te begrijpen die slaap/waak- en circadiaanse timingprocessen spelen bij het bepalen van ons eetgedrag,” aldus Carskadon, die ook directeur is van het Bradley Hospital Sleep Research Laboratory.
“De kennis die hier wordt opgedaan, opent de deur naar mogelijke interventies die de gezondheid van tieners in de toekomst kunnen verbeteren.”
De resultaten zijn vandaag (17 februari) gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences.
Hoe de interne klok van het lichaam werkt
Het circadiaanse systeem bestaat uit biljoenen “klokken” die aanwezig zijn in vrijwel alle organen, weefsels en cellen. Deze klokken bereiden de biologie en het gedrag voor op de veranderende eisen gedurende de dag- en nachtcyclus.
De invloed van het circadiaanse systeem verschilt van persoon tot persoon als gevolg van een combinatie van genetische factoren, gedrag en de omgeving.
Eerdere studies hebben slaap- en eetgedrag geanalyseerd met behulp van metingen van zelfgerapporteerde honger en andere variabelen, aldus studieauteur David Barker, universitair hoofddocent psychiatrie en menselijk gedrag (onderzoek) aan Brown.
Enkele factoren die deze studie onderscheiden, aldus Barker, waren de nauwgezette meting van voedsel voor en na de maaltijden en het feit dat er werd gecontroleerd op invloeden van de omgeving en het gedrag, terwijl de deelnemers in het laboratorium bleven.
Een gecontroleerde omgeving zonder klokken, geen licht en puur wetenschappelijk onderzoek
Eenenvijftig vrijwilligers in de leeftijd van 12 tot 18 jaar namen deel aan de studie, die werd uitgevoerd in het Bradley Hospital Sleep Research Laboratory. De deelnemers werden op basis van hun body mass index in drie groepen verdeeld.
Ze werden geplaatst op slaap- en waakcycli van 28 uur – iets langer dan een typische dag van 24 uur – en verbleven in een gecontroleerde omgeving met weinig licht als ze wakker waren en in volledige duisternis tijdens hun slaap.
De deelnemers bleven gedurende de hele studie, die 11 dagen en 10 nachten duurde, in dezelfde ruimte. Om invloeden van buitenaf op de biologische klok te controleren, verwijderden de onderzoekers alle externe tijdsignalen uit de omgeving van het laboratorium, inclusief klokken en toegang tot natuurlijk licht.
De deelnemers kregen zes keer de gelegenheid om op vaste tijdstippen tijdens de waakperiode te eten, met een gestandaardiseerd menu, en ze konden tijdens de maaltijd zoveel eten als ze wilden.
De onderzoekers registreerden het gegeten voedsel en de calorie-inname. Overdag werden ze gecontroleerd door student-onderzoekers van Brown University en andere instellingen, die de mogelijkheid boden om deel te nemen aan verschillende activiteiten, zoals knutselen, films kijken (met gedimd schermlicht) en gezelschapsspelletjes spelen.
Calorieën laat in de avond en de invloed van de biologische klok
De resultaten toonden aan dat veranderingen in de biologische klok gedurende de dag en nacht de voedselconsumptie aanzienlijk beïnvloedden.
In alle drie de groepen bereikte de voedselinname een piek in de late namiddag en vroege avond en was het ‘s ochtends het laagst, zelfs na correctie voor gedrags- en omgevingsfactoren. Dit toont aan dat de biologische klok van het lichaam rechtstreeks van invloed is op hoeveel mensen op verschillende tijdstippen van de dag eten.
Adolescenten in de groepen met overgewicht en obesitas consumeerden significant meer calorieën in de circadiaanse avond dan degenen in de groep met een gezond gewicht.
Onderzoekers vonden geen significante verschillen in de totale slaaptijd tussen of binnen de groepen gedurende de slaapcycli.
Volgens studieauteur Frank Scheer, directeur van het Medical Chronobiology Program van het Brigham and Women’s Hospital, was het al bekend dat de biologische klok de honger en het metabolisme beïnvloedt.
Wat onduidelijk bleef, zei hij, was of de biologische klok – wanneer deze is geïsoleerd van invloeden van omgevings- en gedragscycli, waaronder licht-, slaap- en activiteitscycli – de voedselconsumptie rechtstreeks beïnvloedt.
“Deze studie is de eerste die aantoont dat de voedselinname zelf wordt gereguleerd door onze interne biologische klok,” aldus Scheer.
Circadiaanse ritmes en gewichtsbeheersing in de toekomst
Toekomstige studies zijn nodig om te bepalen of het beïnvloeden van de circadiaanse controle van de voedselinname bijdraagt aan gewichtsveranderingen, of gewichtsveranderingen de circadiaanse controle van de voedselinname beïnvloeden, of een combinatie van beide.
Carskadon zei dat de bevindingen, zoals die van de studie, clinici zouden kunnen informeren die adolescenten adviseren over manieren om hun gewicht te beheersen.
“De invloed van circadiaanse timing kan bijvoorbeeld worden beïnvloed door licht laat op de dag uit te sluiten en helder licht ‘s ochtends te versterken, vooral tijdens het sporten,” zei Carskadon.
“Dat zou kunnen helpen om de ritmes naar een betere plek te trekken – en ook gezonde gewoonten te creëren.”
Met toekomstig onderzoek wil het team een dieper inzicht krijgen in de interacties tussen het circadiaanse systeem, de voeding en het metabolisme, evenals de mechanismen die aan deze relaties ten grondslag liggen, en de implicaties voor het ontwikkelen van getimede voedingsinterventies om de gezondheid te verbeteren.
Geraadpleegde bronnen:
- “Onafhankelijke effecten van het menselijke circadiaanse systeem en slaap-/eetcycli op de calorie-inname bij adolescenten variëren per gewichtstatus” door David H. Barker, Mary A. Carskadon, Caroline Gredvig-Ardito, Chantelle N. Hart, Hollie A. Raynor en Frank A. J. L. Scheer, 18 februari 2025, Proceedings of the National Academy of Sciences. DOI: 10.1073/pnas.2407907122
Veelgestelde vragen
Wat is de biologische klok?
De biologische klok, ook wel circadiaan ritme genoemd, is een intern systeem dat verschillende processen in je lichaam reguleert over een periode van ongeveer 24 uur. Het beïnvloedt onder andere je slaap-waakcyclus, hormoonafgifte en eetlust. Dit systeem zorgt ervoor dat je lichaam is afgestemd op de dagelijkse cyclus van licht en donker.
Hoe beïnvloedt de biologische klok mijn eetgedrag?
Je biologische klok beïnvloedt wanneer je honger hebt en hoeveel je eet. Onderzoek toont aan dat je interne klok, los van externe factoren, direct van invloed is op je voedselinname. Het reguleert de timing van je hongergevoel en je stofwisseling, waardoor je op bepaalde tijden van de dag meer of minder trek kunt hebben.
Wat zijn de gevolgen van een verstoorde biologische klok?
Een verstoorde biologische klok kan leiden tot diverse gezondheidsproblemen, zoals slaapstoornissen, metabole problemen (zoals gewichtstoename en diabetes type 2) en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Ook concentratieproblemen, stemmingswisselingen en verstoringen in het eetpatroon kunnen het gevolg zijn.
Kan ik mijn biologische klok beïnvloeden?
Ja, je kunt je biologische klok beïnvloeden door regelmatige slaap- en eettijden aan te houden, overdag voldoende daglicht te krijgen en ‘s avonds blootstelling aan fel licht te vermijden. Ook regelmatige lichaamsbeweging kan helpen. Probeer een consistent dagritme aan te houden, ook in het weekend.
Waarom heb ik ‘s avonds meer trek?
Onderzoek suggereert dat de biologische klok de voedselinname reguleert en dat de meeste mensen ‘s avonds meer trek hebben. Dit kan te maken hebben met evolutionaire mechanismen, waarbij het lichaam zich voorbereidt op een periode zonder eten tijdens de slaap. Moderne leefstijlen kunnen dit versterken.
