Iedereen kent wel iemand die volledig opgaat in trainen. Die gast die geen training overslaat en met stopwatch en schema de dag indeelt. Of die vriendin die haar maaltijden om eiwitten draait en haar lichaam weegt als meetinstrument voor succes.
Maar ergens ligt er een grens. Bigorexia, ook wel spierdysmorfie genoemd, ontstaat wanneer die toewijding omslaat in obsessie. Een dwangmatige overtuiging dat je altijd tekortkomt. Nooit gespierd genoeg. Nooit groot genoeg.
En die gedachte – hoe onschuldig het ook lijkt – kan doorslaan. In extreme trainingsroutines, rigide voedingspatronen en mentale uitputting. In dit artikel bekijken we wat bigorexia precies is, hoe je het herkent, en wat je kunt doen als het doorslaat in iets dat je leven overneemt in plaats van versterkt.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Bigorexia is een specifieke vorm van lichaamsdysmorfie, waarbij iemand obsessief gelooft dat hij of zij niet gespierd genoeg is – ongeacht het werkelijke postuur.
- Hoewel het vaker voorkomt bij mannen, kunnen vrouwen er ook mee worstelen. Het raakt lichaam én geest.
- Het zelfbeeld is vaak volledig uit verhouding: iemand kan zichtbaar gespierd zijn, maar zichzelf als ‘klein’ of ‘zwak’ blijven zien.
- Behandeling vereist een gecombineerde aanpak – zowel mentale begeleiding als hulp om het lichaam weer in perspectief te leren ervaren.
- Voorlichting over realistische fitnessdoelen – zeker in sportkringen en onder jongeren – is essentieel om bigorexia vroeg te herkennen of te voorkomen.
De schaduwkant van fanatisme
Iedereen kent de term anorexia. Maar bigorexia? Dat blijft voor veel mensen onbekend terrein. Toch is het de andere kant van dezelfde medaille. Waar anorexia draait om kleiner worden, draait bigorexia om groter worden – gespierder, massiever, ‘beter’.
Het wordt ook wel spierdysmorfie genoemd. En het komt vaker voor dan je zou denken. Zeker onder fanatieke krachtsporters en bodybuilders. Volgens onderzoek is het een serieuze vorm van lichaamsdysmorfie die iemands hele doen en laten kan gaan beheersen.
Wat de spiegel niet laat zien
Je staat voor de spiegel. Wat je zou moeten zien is progressie, volume, hard werk. Maar wat je zíet, is iets anders. Te dun. Te smal. Te weinig. Voor mensen met bigorexia is dit geen momentopname — het is hun dagelijkse realiteit.
En dat maakt het verraderlijk. Hoe gespierd ze ook zijn, de interne stem blijft fluisteren dat het niet genoeg is. Het resultaat is vaak een eindeloze cyclus van overmatig trainen, rigide voedingsschema’s en in sommige gevallen het gebruik van anabole steroïden. Alles om een beeld te benaderen dat voor hen nooit helemaal klopt.
Wat je zelden opmerkt — maar steeds vaker voorkomt
Bigorexia wordt zelden herkend. Soms zelfs toegejuicht. In een cultuur waar discipline, gains en doorzettingsvermogen worden geprezen, is het lastig te zien waar toewijding omslaat in obsessie.
Maar de cijfers zijn helder. Een meta-analyse laat zien dat met name jonge mannen steeds vaker worstelen met spierdysmorfie. En niet alleen professionele sporters — ook ‘gewone’ bezoekers van de sportschool.
Het grootste probleem? Veel van hen zien het zelf niet als een stoornis. Ze denken dat ze gewoon “serieus bezig” zijn. Daardoor blijft de échte omvang van dit probleem vaak onder de radar.
De psyche achter het lichaam
Achter het verlangen naar een gespierder lichaam zit zelden alleen maar esthetiek. Vaak speelt er iets anders mee. Een gevoel van tekort. Minderwaardigheid. Onverwerkt trauma. Of simpelweg de behoefte aan grip — ergens controle over voelen als andere delen van het leven onrustig zijn.
Voor sommigen wordt spiermassa het antwoord op onzekerheid. Als ik maar sterk genoeg ben, dan ben ik veilig. Dan word ik gerespecteerd. Maar dat werkt zelden zo. In plaats daarvan groeit de kloof tussen hoe iemand zich vanbinnen voelt en wat hij probeert te laten zien. Relaties lijden eronder. Sociale contacten vervagen. En de sportschool wordt de enige plek waar het nog stil genoeg is in het hoofd.
Wat je lichaam ondergaat
Wie blijft pushen, komt ergens z’n grens tegen. Bij bigorexia ligt die grens vaak ver voorbij wat het lichaam aankan. Overtraining is geen uitzondering: chronische vermoeidheid, slepende blessures, gewrichten die het niet meer bijbenen.
En dan zijn er nog de strikte diëten. Die kunnen tekorten veroorzaken aan vitamines, mineralen en bouwstoffen — juist die dingen die je lichaam nodig heeft om te herstellen. De schade bouwt zich langzaam op, vaak onopgemerkt.
Extra zorgelijk is het gebruik van prestatiebevorderende middelen zoals anabole steroïden. Die middelen lijken op korte termijn effectief, maar ze verstoren je hormonale balans, verhogen het risico op hartproblemen en kunnen blijvende schade toebrengen aan lever, huid en psyche.
Wanneer toewijding iets kapotmaakt
Waar ligt het omslagpunt? Wanneer verandert iets dat ooit gezond begon in een patroon dat schade toebrengt? Dat punt is niet altijd zichtbaar. Maar er zijn signalen die vaak terugkomen.
Blijven trainen ondanks pijn of blessure. Angst om een training te missen. Steeds meer tijd in de gym — terwijl relaties, werk of school beginnen te lijden. En misschien het duidelijkst: je bent nooit tevreden, hoe gespierd je ook bent.
Als die onvrede het ritme van je leven begint te bepalen, is het tijd om te reflecteren. Niet alleen op je lichaam, maar op wat eronder ligt.
Verklarende woordenlijst
- Bigorexia: Een psychische aandoening waarbij iemand obsessief denkt dat hij of zij niet gespierd genoeg is.
- Spierdysmorfie (muscle dysmorphia): De medische term voor bigorexia, een subvorm van lichaamsdysmorfie.
- Anabole steroïden: Synthetische varianten van testosteron die spiergroei stimuleren, maar ernstige bijwerkingen kunnen veroorzaken.
- Lichaamsdysmorfie: Een stoornis waarbij iemand voortdurend gefocust is op een (vermeend) gebrek aan zijn uiterlijk.
Wat herstel vraagt
Bigorexia los je niet op met een ander trainingsschema. Het is geen kwestie van even gas terugnemen. Herstel vraagt mentale begeleiding én lichamelijke heroriëntatie. Cognitieve gedragstherapie kan helpen om de onderliggende patronen te doorzien en het zelfbeeld stap voor stap realistischer te maken.
Lichaamsgerichte therapieën — zoals beweging zonder prestatiedoel — zijn vaak nodig om opnieuw contact te maken met wat het lichaam écht nodig heeft. Daarbovenop is een stabiel netwerk essentieel. Familie, vrienden, coaches — mensen die begrijpen dat dit meer is dan een sportprobleem.
Voorkomen begint bij perspectief
Bigorexia voorkomen begint niet bij het lichaam, maar bij de ideeën die we erop projecteren. Jongeren — maar ook volwassenen — hebben baat bij realistische voorbeelden en haalbare verwachtingen. En daar ligt een verantwoordelijkheid bij trainers, sportscholen en influencers.
Een gezonde fitnesscultuur gaa
Een bredere kijk op kracht
Misschien is het tijd om het begrip ‘kracht’ opnieuw te bekijken. Niet als iets dat alleen zichtbaar is aan de buitenkant, maar als iets dat ook vanbinnen standhoudt. Mentale veerkracht, zelfacceptatie, grenzen durven stellen — dat zijn net zo goed vormen van kracht als spiermassa.
Een gezonde lichaamscultuur begint met ruimte. Voor verschillen. Voor groei die niet meetbaar is in kilo’s of centimeters. En voor een basishouding van respect — voor je eigen lijf en dat van anderen.
Conclusie
Bigorexia is geen modeverschijnsel of overdreven toewijding. Het is een aandoening die ingrijpt op hoe mensen zichzelf zien, hoe ze leven, en hoe ze zich verhouden tot de wereld om hen heen. En het komt vaker voor dan we denken.
Wie signalen herkent, kan verschil maken. Niet door te oordelen, maar door te begrijpen. Door het gesprek te openen. En door ruimte te maken voor andere definities van fitheid — waarin het lichaam mag groeien, maar niet ten koste van alles. Waarin het hoofd wordt meegenomen. En waarin echte kracht begint met weten wanneer je hulp nodig hebt.
Geraadpleegde bronnen:
De onderstaande referenties vormen de inhoudelijke onderbouwing van dit artikel.
- Mitchell, L., et al. (2017). Muscle Dysmorphia Symptomatology and Associated Psychological Features in Bodybuilders and Non-Bodybuilder Resistance Trainers: A Systematic Review and Meta-Analysis. Sports Medicine, 47, 233-259.
- Cooper, M., et al. (2020). Muscle dysmorphia: A systematic and meta-analytic review of the literature to assess diagnostic validity. The International Journal of Eating Disorders.
Gerelateerde artikelen
Veelgestelde vragen
Hoe herken je het verschil tussen toewijding en obsessie in fitness?
Toewijding is meestal flexibel en laat ruimte voor rust en herstel. Obsessie herken je aan een rigide patroon, waarbij trainingen belangrijker worden dan gezondheid, werk of sociale relaties.
Is bigorexia uitsluitend een mannenprobleem?
Nee. Hoewel de meeste gevallen zich voordoen bij mannen, zien we ook steeds meer vrouwen die worstelen met spierdysmorfie. Het gaat om een verstoorde lichaamsbeleving — niet om geslacht.
Welke psychische klachten gaan vaak samen met bigorexia?
Veelvoorkomende bijkomende problemen zijn depressieve gevoelens, angststoornissen, dwangmatig gedrag en eetstoornissen zoals orthorexia of binge eating.
Maakt supplementgebruik iemand meteen verdacht?
Niet direct. Supplementen kunnen functioneel zijn binnen een trainingsplan. Het wordt zorgelijk als het gebruik obsessieve trekken krijgt of voortkomt uit een negatief zelfbeeld.
Wat kun je doen als je vermoedt dat iemand bigorexia heeft?
Ga het gesprek aan zonder oordeel. Luister. En moedig aan om met een professional te praten. Soms is erkenning al de eerste stap naar herstel.
