De Wil om te Leven

Door: Ernest H. Rosenbaum, M.D. Isadora R. Rosenbaum, M.A.

Als medische professionals zijn wij altijd geboeid geweest door de kracht van de wil om te leven. Net als alle wezens in de dierenwereld hebben mensen een sterk overlevingsinstinct. De wil om te leven is een kracht in ons allen om te vechten voor overleving wanneer ons leven bedreigd wordt door een ziekte zoals kanker. Deze kracht is echter bij sommige mensen sterker dan bij anderen.

Vele artsen hebben gezien hoe twee patiënten van vergelijkbare leeftijd en met dezelfde diagnose, ziektegraad en behandelplan totaal verschillende resultaten ervaren.

Soms bepaalt de biologie van de kanker het verloop van de gebeurtenissen, ongeacht de houding en vechtlust van de patiënt. Deze gebeurtenissen liggen vaak buiten onze controle. Maar patiënten met een positieve houding kunnen beter omgaan met ziekte gerelateerde problemen en reageren mogelijk beter op therapie. Vele artsen hebben waargenomen hoe twee patiënten van vergelijkbare leeftijd en met dezelfde diagnose, ziektegraad en behandelplan zeer uiteenlopende resultaten boeken. Een van de weinige duidelijke verschillen is dat de ene patiënt pessimistisch is en de andere optimistisch.

Geest en lichaam verbonden

We weten al meer dan 2.000 jaar— vanuit de geschriften van Plato en Galen— dat er een directe correlatie bestaat tussen de geest, het lichaam en iemands gezondheid. “De genezing van vele ziektes is onbekend voor artsen,” concludeerde Plato, “omdat ze het geheel niet kennen. Want het deel kan nooit gezond zijn tenzij het geheel gezond is.”

Recentelijk is er een verschuiving in de gezondheidszorg waarbij deze wijsheid wordt erkend, namelijk dat de psychologische en fysieke elementen van een lichaam niet gescheiden, geïsoleerd en ongerelateerd zijn, maar essentiële verbonden onderdelen van een totaalsysteem. Gezondheid wordt steeds meer gezien als een evenwicht van vele factoren, inclusief fysieke en omgevingsfactoren, emotionele en psychologische toestanden, en voedingsgewoonten en bewegingspatronen.

De invloed van de geest

Onderzoekers experimenteren nu met methoden om actief de geest te betrekken bij de strijd van het lichaam tegen kanker, met technieken zoals meditatie, biofeedback en visualisatie (het in de geest creëren van positieve beelden over wat er in het lichaam gebeurt). Sommige dokters en psychologen geloven nu dat de juiste houding zelfs een direct effect kan hebben op de celwerking en daardoor gebruikt kan worden om kanker te stoppen, zo niet te genezen. Dit nieuwe wetenschappelijke studiegebied, genaamd psycho-neuroimmunologie, richt zich op het effect dat mentale en emotionele activiteit heeft op fysiek welzijn, wat aangeeft dat patiënten een veel grotere rol kunnen spelen in hun herstel.

Het zal nog vele jaren duren voordat we weten of het mogelijk is voor de geest om het immuunsysteem te beheersen. Experimenten met biofeedback en visualisatie zijn nuttig omdat ze positief denken bevorderen en ontspanning bieden, waardoor de wil om te leven toeneemt. Maar ze kunnen ook schadelijk zijn als een patiënt al zijn of haar vertrouwen erin stelt en conventionele therapie negeert.

De Wil om te Leven Versterken

Hoe patiënten hun problemen overstijgen

We vragen onze patiënten vaak hoe ze in staat zijn hun problemen te overstijgen. We hebben ontdekt dat, hoewel ze zeer divers zijn in etnische of culturele achtergrond, leeftijd, opleidingsniveau of soort ziekte, ze allemaal een vergelijkbaar proces van psychologisch herstel hebben doorgemaakt.

We vragen onze patiënten vaak om uit te leggen hoe ze in staat zijn hun problemen te boven te komen. We hebben ontdekt dat, ongeacht hun verschillen in etnische of culturele achtergrond, leeftijd, opleidingsniveau of type ziekte, ze allemaal een vergelijkbaar proces van psychologisch herstel hebben doorgemaakt. Ze hebben allemaal bewust een “besluit om te leven” genomen. Na een aanvankelijke periode van ontzetting, besloten ze simpelweg hun nieuwe realiteit te accepteren en elke dag optimaal te benutten.

Hun “wil om te leven” betekent dat ze echt willen leven, of ze nu bang zijn om te sterven of niet. Ze willen van het leven genieten, ze willen meer uit het leven halen, ze geloven dat hun leven nog niet voorbij is en ze zijn bereid alles te doen om er zoveel mogelijk uit te halen.

De dreiging van de dood en het waarderen van het leven

De dreiging van de dood vernieuwt vaak onze waardering voor het belang van het leven, liefde, vriendschap en alles wat er te genieten valt. We staan open voor nieuwe mogelijkheden en beginnen risico’s te nemen die we voorheen niet durfden te nemen. Veel patiënten zeggen dat het geconfronteerd worden met de onzekerheden van het leven met een ziekte het leven zinvoller maakt. De kleinste genoegens worden intenser en veel van de hypocrisie in het leven wordt geëlimineerd. Wanneer bitterheid en woede beginnen te verdwijnen, blijft er nog steeds een capaciteit voor vreugde over.

Een patiënt schreef: “Ik hou van leven, ik hou van de natuur. Buiten zijn, de zon op mijn huid voelen of de wind tegen mijn lichaam, vogels horen zingen, de spray van de oceaan inademen. Ik verlies nooit de hoop dat ik misschien op de een of andere manier een overwinning op deze ziekte zal stuiten of begenadigd zal worden.”

Je Wil om te Leven Versterken

Helaas, en heel begrijpelijk, reageren veel patiënten op de diagnose van kanker op dezelfde manier als mensen in primitieve culturen reageren op het opleggen van een vloek of spreuk: als een vonnis tot een gruwelijke dood. Dit fenomeen, bekend als “bot wijzen”, resulteert in een verlammende angst die het slachtoffer ertoe brengt zich terug te trekken uit de wereld en het onvermijdelijke einde af te wachten. In de moderne medische praktijk kan een soortgelijk fenomeen optreden wanneer een patiënt uit onwetendheid of bijgeloof gelooft dat de diagnose van kanker een doodvonnis is. Echter, het fenomeen van zelfgewilde dood is alleen effectief als de persoon gelooft in de kracht van de vloek.

In de behandeling van kanker hebben we gezien dat patiënten falen in hun eerste chemotherapie, weer falen in de tweede en derde behandeling, en dan—met een meer gevorderde ziekte—een vierde behandeling zeer succesvol is.

In alles moet je een risico nemen als je wilt winnen, om een remissie te krijgen of te herstellen met de beste levenskwaliteit. Alleen al de bereidheid om een risico te nemen lijkt hoop te genereren en een positieve sfeer te creëren waarin de componenten van de wil om te leven worden versterkt. Er zijn nog veel andere manieren om de wil om te leven te versterken.

Betrokken Raken

Het beste wat een patiënt kan doen om de wil om te leven te versterken, is zich actief inzetten als deelnemer in de strijd tegen zijn of haar ziekte. Wanneer patiënten hun ziekte met een strijdlustige houding benaderen, zijn ze geen hulpeloze slachtoffers meer. In plaats daarvan worden ze actieve partners met hun medisch ondersteuningsteam in de strijd voor verbetering, remissie of genezing. Deze partnerschap moet gebaseerd zijn op eerlijkheid, open communicatie, gedeelde verantwoordelijkheid en educatie over de aard van de ziekte, therapieopties en revalidatie. Het resultaat van deze partnerschap is een verhoogd vermogen om te gaan met wat op hun pad komt, wat op zijn beurt de wil om te leven voedt.

Helpen en Delen met Anderen

Een manier om deze partnerschap te versterken, is door de relatie uit te breiden naar anderen. De emotionele ervaring van het delen en genieten van uw familie en partnerschappen ondersteunt uw liefde voor het leven en uw wil om te overleven.

Wanneer u de overgang maakt van hulpeloos slachtoffer naar activist, is een van de belangrijkste realisaties dat u alles te maken heeft met hoe anderen u waarnemen en behandelen. Als u uw toestand kunt accepteren en zelfmedelijden op afstand kunt houden, zullen anderen geen medelijden met u hebben. Als u uw ziekte en medische behandeling zakelijk kunt bespreken, zullen zij op dezelfde manier reageren zonder angst of ongemak. U bent in charge. U kunt subtiel en zachtjes uw familie, vrienden en collega’s geruststellen door open te zijn over waar u wel of niet over wilt praten en door expliciet te zijn over of en wanneer u hun hulp wilt.

Het delen van uw leven met anderen en het ontvangen van hulp of ondersteuning van vrienden en familie zal uw vermogen om te gaan met de situatie verbeteren en u helpen vechten voor uw leven. Een persoon die eenzaam of alleen is, voelt zich vaak als een hulpeloos slachtoffer. Er is een behoefte om uw eigen problemen te delen, maar anderen helpen oplossingen te vinden voor of beter om te gaan met de problemen van het dagelijks leven geeft kracht aan zowel de gever als de ontvanger. Er zijn weinig bevredigender ervaringen in het leven dan een persoon in nood te helpen.

Patiënten kunnen ook deelnemen aan psychologische ondersteuningsprogramma’s, hetzij via privébegeleiding, hetzij via groepstherapie. Het delen van frustraties met anderen in soortgelijke omstandigheden verlicht vaak het gevoel van isolement, terreur en wanhoop dat kankerpatiënten vaak ervaren.

Zij die moeten leven met kanker kunnen leven tot het maximum van hun capaciteit door:

te leven in het heden, niet in het verleden,
realistische doelen te stellen en bereid zijn tot compromissen,
controle over hun leven terug te winnen en een gevoel van onafhankelijkheid en eigenwaarde behouden,
negatieve emoties en depressie proberen op te lossen door actief dingen te doen om zichzelf en anderen te helpen, en
een verbeterd dieet te volgen en regelmatig bewegen.

Hoop als meest essentiele eigenschap

Van alle ingrediënten in de wil om te leven, is hoop het meest essentieel. Hoop is de emotionele en mentale staat die je motiveert om door te gaan met leven, dingen te bereiken en succes te behalen. Een persoon zonder hoop kan het leven opgeven en de wil om te leven verliezen. Zonder hoop is er weinig om voor te leven. Maar met hoop kan een positieve houding worden behouden, vastberadenheid worden versterkt, copingvaardigheden worden aangescherpt, en liefde en steun vrijer worden gegeven en ontvangen.

Zelfs als een diagnose zo is dat de toekomst beperkt lijkt, moet hoop behouden blijven. Hoop is wat mensen hebben om op te leven. Neem de hoop weg, en je neemt een kans op de toekomst weg, wat leidt tot depressie. Wanneer mensen in die lage emotionele staat vallen, schakelen hun lichamen simpelweg uit.

De Kracht van Hoop Voeden

Hoop kan behouden blijven zolang er zelfs een kleine kans op overleving is. Het kan aangewakkerd en gevoed worden door kleine verbeteringen of een remissie en onderhouden worden wanneer crises of tegenslagen plaatsvinden. Er kunnen momenten zijn waarop je je uitgeput en leeggezogen voelt door nooit eindigende problemen en klaar bent om de strijd om te overleven op te geven. Al te vaak lijkt het gemakkelijker om op te geven dan om door te blijven vechten. Frustraties en wanhoop kunnen soms overweldigend aanvoelen. Vastberadenheid of koppige volharding is nodig om de moeilijke taak van vechten voor je gezondheid te volbrengen.

De ervaring van kanker is niet alleen fysiek destructief, maar kan ook een grote belemmering zijn voor je vechtlust en wil om te leven. Maar zelfs tijdens de zwaarste tijden zijn er vaak onaangeboorde reserves van fysieke en emotionele kracht om op te roepen om je te helpen nog een dag te overleven. Deze reserves kunnen betekenis toevoegen aan je leven en dienen als een vuurtoren die je naar een veilige haven leidt tijdens een turbulente storm.

Hoop heeft voor iedere persoon verschillende betekenissen. Het is een onderdeel van een positieve houding en acceptatie van ons lot in het leven. We gebruiken onze krachten om succes te behalen en het leven ten volle te leven. Omstandigheden beperken vaak onze hoop op geluk, genezing, remissie of verlengde levensduur. We leven ook met angsten voor armoede, pijn, een slechte dood of andere ongelukkige ervaringen.

Je kunt je zoveel zorgen maken dat je het zicht op de mogelijkheid van herstel verliest en je gevoel voor optimisme verliest. Aan de andere kant kun je zo hoopvol en zelfverzekerd worden dat je het zicht op de realiteit verliest. Je belangrijkste uitdaging is het balanceren van je zorgen en je hoop.

Hoop wordt gevoed door de manier waarop we ons leven leiden. Het bereiken van de beste kwaliteit van leven vereist het oplossen van oude problemen, ruzies en familieconflicten, evenals het voltooien van huidige taken. Problemen die niet zijn opgelost, moeten worden afgerond. Nieuwe taken moeten worden ondernomen. Als de toekomst beperkt lijkt, kun je de voldoening bereiken te weten dat je je zaken hebt geregeld en de last niet aan je familie of anderen hebt overgelaten. Door dit te doen, kun je gemoedsrust bereiken, wat ook helpt om je wil om te leven te versterken. Met elke voorbijgaande dag, probeer te voltooien wat je kunt en heb de voldoening dat je je best hebt gedaan.

Wees moedig, wees avontuurlijk, en wees bereid om elke dag ten volle te ervaren om je levensgenot te vergroten. Zolang angst, lijden en pijn beheersbaar zijn, kan het leven volledig worden geleefd tot de laatste adem. Elk van ons heeft het vermogen om elke dag een beetje beter te leven, maar we moeten ons richten op zowel doel als doelen en een realistisch dagelijks plan in actie zetten—vaak vele malen gewijzigd—om ons te helpen deze te bereiken. Deze hulpbronnen zijn de basis van de wil om te leven. Alleen door gebruik te maken van de kracht van de wil om te leven—gevoed door hoop—kunnen we de sublieme gevoelens bereiken van het kennen en ervaren van de wonderen van het leven en de betekenissen ervan waarderen door vitaal te leven.

Oorspronkelijke auteurs en Geraadpleegde bronnen: