Het klinkt onwaarschijnlijk — maar volgens recent onderzoek zou de poep van Adéliepinguïns (Pygoscelis adeliae) een verkoelend effect kunnen hebben op het Antarctisch klimaat. In een studie, gepubliceerd in Communications Earth & Environment, ontdekten onderzoekers dat de ammoniak die vrijkomt uit de uitwerpselen van deze vogels mogelijk bijdraagt aan wolkenvorming boven Antarctica. Deze wolken fungeren als een soort thermisch schild, waardoor het oppervlak eronder minder opwarmt.
De ecosystemen van Antarctica staan onder toenemende druk. Het smeltende zee-ijs vormt een directe bedreiging voor de pinguïns die afhankelijk zijn van deze koude leefomgeving. Hun voortbestaan is nauw verbonden met het behoud van de ijzige kustgebieden.
Toch blijken ze — ironisch genoeg — zelf bij te dragen aan het behoud van dat leefgebied. Samen met andere zeevogels vormen pinguïns een belangrijke bron van ammoniak in deze zuidelijke regio. In de atmosfeer reageert ammoniak met zwavelhoudende gassen, wat leidt tot de vorming van aerosoldeeltjes. Die minuscule deeltjes vormen het begin van wolken.
En die wolken doen meer dan er alleen mooi uitzien: ze reflecteren zonlicht, houden warmte vast of juist tegen, en beïnvloeden zo de temperatuur van het aardoppervlak én het voortbestaan van het zee-ijs. Dat juist de uitwerpselen van pinguïns hierin een rol spelen, maakt het fenomeen des te intrigerender.
Verrassende metingen bij een pinguïnkolonie
Tussen 10 januari en 20 maart 2023 maten onderzoekers Matthew Boyer, Mikko Sipilä en hun collega’s de ammoniakconcentratie in de lucht bij Marambio Base, Antarctica. Op dagen dat de wind afkomstig was van een Adéliepinguïnkolonie — zo’n 8 kilometer verderop en bestaande uit ongeveer 60.000 dieren — liep de concentratie op tot wel 13,5 deeltjes per miljard. Dat is meer dan duizend keer hoger dan de normale achtergrondwaarde, die onder de 10,5 deeltjes per biljoen ligt.
Ook nadat de pinguïns eind februari vertrokken waren, bleef de concentratie ongewoon hoog: nog steeds meer dan honderd keer boven de normale waarde. De reden? De achtergebleven pinguïnpoep (guano) bleef ammoniak uitstoten. Zelfs als de dieren allang vertrokken zijn, blijft hun ecologische ‘handtekening’ meetbaar in de lucht.
Om het effect op aerosolen te bevestigen, voerden de onderzoekers op één dag extra metingen uit. Telkens als de wind van de kolonie kwam, nam zowel het aantal als het formaat van de deeltjes in de lucht toe. Enkele uren later ontstond er zelfs mist — een verschijnsel dat vermoedelijk direct samenhing met de verhoogde aerosolconcentratie.
Deze bevindingen ondersteunen het idee dat de guano van pinguïns op indirecte wijze helpt om het klimaat te stabiliseren in hun leefgebied. De vogels lijken, bewust of niet, bij te dragen aan hun eigen overlevingskansen in een veranderend klimaat. Volgens de auteurs onderstreept het onderzoek hoe belangrijk het is om zeevogels en hun broedgebieden actief te beschermen.
Geraadpleegde bronnen:
De onderstaande referenties vormen de inhoudelijke onderbouwing van dit artikel.
- Penguin guano is an important source of climate-relevant aerosol particles in Antarctica: Gepubliceerd op 22 mei 2025 in Communications Earth & Environment.
Gerelateerde artikelen
![Hoe Holisme Het Begrip ‘ONGENEESLIJK’ Steeds Verder Onder Zware Druk Zet! [GROOT DOSSIER]](https://goodfeeling.nl/wp-content/uploads/2025/09/GoodFeeling.nl-ongeneeslijk-768x512.webp)
Veelgestelde vragen
Wat doet ammoniak uit pinguïnpoep met het klimaat?
Ammoniak uit pinguïnpoep draagt bij aan de vorming van aerosoldeeltjes in de atmosfeer. Deze deeltjes stimuleren wolkenvorming boven Antarctica, wat een verkoelend effect op het oppervlak kan hebben en helpt bij het behoud van zee-ijs.
Hoe hebben onderzoekers dit ontdekt?
Onderzoekers maten de ammoniakconcentratie in de lucht nabij een grote Adéliepinguïnkolonie. Op dagen dat de wind vanuit de kolonie kwam, steeg de concentratie tot duizend keer boven het normale niveau, met meetbare effecten op mistvorming en deeltjesdichtheid.
Waarom blijft de ammoniakconcentratie hoog nadat de pinguïns vertrekken?
Zelfs na vertrek blijven de resten van de kolonie — voornamelijk de achtergebleven poep — ammoniak uitstoten. Dit effect houdt wekenlang aan en toont hoe sterk dieren indirect kunnen bijdragen aan hun omgeving.
Is dit effect uniek voor pinguïns?
Hoewel pinguïns op Antarctica een opvallende bron zijn, is bekend dat ook andere zeevogels bijdragen aan ammoniakuitstoot in koudere ecosystemen. Maar de schaal en meetbaarheid bij pinguïnkolonies maken dit fenomeen extra bijzonder.
Wat zegt dit onderzoek over natuurbehoud?
Het onderzoek benadrukt dat zelfs ogenschijnlijk kleine of onverwachte factoren — zoals poep — een merkbare impact kunnen hebben op klimaatprocessen. Het belang van het beschermen van broedgebieden van zeevogels wordt hierdoor opnieuw onderstreept.
