Je hebt waarschijnlijk geen moeite met het spelen van videogames of het scrollen door sociale media op je telefoon. Sterker nog, ik twijfel er niet aan dat je gemakkelijk twee uur of zelfs langer achter een scherm kunt zitten en die dingen doen. En dat allemaal zonder je concentratie te verliezen.

Maar hoe zit het met een half uurtje studeren? Oef. Dat klinkt al een stuk lastiger. Nog een uurtje werken aan je eigen project?

Hmm. Dat klinkt niet bepaald aantrekkelijk. Hoewel je eigenlijk wel weet dat studeren, sporten, een eigen zaak opzetten of iets anders productiefs je op de lange termijn veel meer oplevert, kijk je toch liever TV, speel je videogames of scroll je door sociale media.

Alvast 5 van de belangrijkste punten

Waarom Kiezen We Voor Makkelijk Vermaak?

Je zou kunnen zeggen dat de reden overduidelijk is. De ene bezigheid is makkelijk en kost weinig moeite, terwijl de andere lastig is en van je vraagt dat je je inspant.

Toch lijken sommige mensen er geen enkele moeite mee te hebben om regelmatig te studeren, te sporten of aan hun eigen projecten te werken. Dit roept de vraag op: Waarom zijn sommige mensen meer gemotiveerd om lastige dingen aan te pakken? En bestaat er een manier om lastige taken, makkelijker te maken?

De Rol van Dopamine: Meer dan Alleen Plezier

Om deze vraag te beantwoorden, moeten we kijken naar een neurotransmitter in de hersenen: Dopamine. Dopamine wordt vaak gezien als het ‘gelukstofje’. Maar dat is niet helemaal precies wat het doet.

Dopamine zorgt ervoor dat we naar dingen verlangen. En juist dat verlangen geeft ons de motivatie om op te staan en dingen te ondernemen. Als je niet zeker weet hoe enorm krachtig dopamine is, laat me je dan vertellen over een paar experimenten die neurowetenschappers met ratten deden.

De Kracht van Dopamine: Lessen uit het Lab

De onderzoekers implanteerden elektroden in de hersenen van ratten. Elke keer als een rat aan een hendeltje trok, stimuleerden de onderzoekers het beloningssysteem in de hersenen van de rat. Het resultaat was dat de ratten zo’n sterke drang ontwikkelden dat ze urenlang aan het hendeltje bleven trekken, keer op keer.

De ratten weigerden te eten of zelfs te slapen. Ze bleven maar op het hendeltje drukken totdat ze neervielen van uitputting. Maar daarna werd het proces omgedraaid. De onderzoekers blokkeerden de afgifte van dopamine in het beloningscentrum van de hersenen. Het gevolg was dat de ratten zo lusteloos werden dat zelfs opstaan voor een slokje water de moeite niet waard was.

Dopamine als Motivator

Ze wilden niet eten. Ze wilden niet paren. Ze snakten helemaal nergens meer naar. Je zou kunnen zeggen dat de ratten alle levenslust verloren. Als voedsel echter direct in hun mond werd gestopt, aten de ratten het nog wel en genoten ze ervan.

Ze hadden alleen niet de motivatie om zelf op te staan en het te pakken. Je zou denken dat dorst of honger ons motiveert om eten of drinken te zoeken. Maar dopamine speelt hier ook een cruciale sleutelrol. Die experimenten met ratten zijn misschien extreme gevallen. Maar je kunt vergelijkbare effecten van dopamine zien bij mensen in ons dagelijks leven.

Hoe Dopamine Onze Keuzes Beïnvloedt

In feite bepaalt je brein grotendeels zijn prioriteiten op basis van hoeveel dopamine het verwacht te krijgen. Als een activiteit te weinig dopamine afgeeft, zul je niet veel motivatie hebben om het te doen. Maar als een activiteit veel dopamine afgeeft, zul je gemotiveerd zijn om het keer op keer te herhalen.

Welk gedrag geeft dan dopamine af? Elke activiteit waarbij je een mogelijke beloning verwacht, zorgt voor afgifte. Maar als je weet dat er geen directe beloning aan het gedrag vastzit, zullen je hersenen het niet vrijgeven. Bijvoorbeeld, voordat je comfortfood eet, geven je hersenen dopamine af, omdat je verwacht dat het eten je een goed gevoel zal geven. Zelfs als het je eigenlijk een slechter gevoel geeft.

De Zoektocht naar Meer Dopamine

Dat komt omdat het je hersenen niet eens uitmaakt of de activiteit die veel dopamine afgeeft schadelijk voor je is. Je brein wil er gewoon meer van. Een typisch voorbeeld is iemand die verslaafd is aan drugs. Hij weet dat wat hij doet niet goed voor hem is. Maar alles wat hij wil, is meer van die drug.

Naast dat ze je high maken, zorgen cocaïne en heroïne voor de afgifte van onnatuurlijk grote hoeveelheden dopamine, wat er weer voor zorgt dat je er nog meer naar verlangt. Natuurlijk moet worden opgemerkt dat bijna alles wel iets van dopamine afgeeft. Zelfs water drinken als je dorst hebt. Maar de allerhoogste afgifte van dopamine vindt plaats wanneer je een willekeurige beloning krijgt.

De Verleiding van Willekeurige Beloningen

Een voorbeeld hiervan is spelen op een gokautomaat in een casino. Zelfs als je tot dan toe alleen maar geld hebt verloren, verwacht je uiteindelijk een grotere beloning te krijgen. Je weet alleen niet wanneer dat zou kunnen gebeuren.

En in de huidige digitale maatschappij overspoelen we onze hersenen dagelijks met onnatuurlijk hoge hoeveelheden dopamine, zelfs als we het niet weten. Enkele voorbeelden van gedrag dat veel dopamine afgeeft zijn: scrollen door websites van sociale media, videogames spelen, kijken naar pornografie op internet, enzovoort. We verwachten bij elk van deze gedragingen een soort beloning.

Constante Prikkels en de Gevolgen

Daarom checken we constant onze telefoons. We verwachten een sms-bericht of een andere melding te zien. En we weten dat we die uiteindelijk zullen ontvangen. We worden als die ratten die aan het hendeltje trekken, op zoek naar een nieuwe dopamine-hit.

En je denkt misschien: “Nou en?” “Het is niet alsof het me op enige manier schaadt.” Maar dan heb je het mis. Ons lichaam heeft een biologisch systeem genaamd homeostase. Het betekent dat ons lichaam interne fysieke en chemische omstandigheden graag op een gebalanceerd niveau houdt. Telkens wanneer er een onbalans optreedt, past ons lichaam zich aan.

Hoe Ons Brein Zich Aanpast: Tolerantie voor Dopamine

Laat me een voorbeeld geven: Als het buiten koud is, daalt onze lichaamstemperatuur. Als gevolg daarvan beginnen we te rillen om warmte te genereren en het lichaam op te warmen. Maar als het buiten warm is, stijgt onze lichaamstemperatuur. En we beginnen te zweten om wat van die warmte kwijt te raken.

In wezen probeert ons lichaam een temperatuur van ongeveer 37 graden Celsius te handhaven, wat er ook gebeurt. Maar er is nog een andere manier waarop homeostase zich manifesteert. En dat is door tolerantie. Bijvoorbeeld, iemand die zelden alcohol drinkt, wordt heel snel dronken. Maar iemand die regelmatig drinkt, zal meer alcohol moeten drinken, omdat zijn lichaam er een tolerantie voor heeft ontwikkeld.

De Gevolgen van een Hoge Tolerantie voor Dopamine

In wezen is er steeds meer alcohol nodig om hen dronken te maken, omdat ze minder gevoelig zijn geworden voor de effecten ervan. En met dopamine is het niet veel anders. Je lichaam probeert homeostase te handhaven, dus het vermindert het aantal dopaminereceptoren of maakt ze minder gevoelig. In wezen raken je hersenen gewend aan hoge niveaus van dopamine en die niveaus worden je nieuwe normaal.

Zo ontwikkel je een tolerantie voor dopamine. Dit kan een enorm probleem zijn, omdat de dingen die je niet zoveel dopamine geven, je niet langer interesseren. En het is veel moeilijker om jezelf te motiveren om ze te doen. Ze voelen saai en minder leuk aan, omdat ze niet zoveel dopamine afgeven in vergelijking met de dingen die dat wel in hoge mate doen.

Waarom Saaie Taken Lastig Worden

Daarom geven mensen de voorkeur aan het spelen van videogames of surfen op het internet, boven studeren of werken aan hun bedrijf. Videogames geven ons een goed en comfortabel gevoel, omdat ze veel dopamine afgeven. Helaas geven dingen zoals hard werken of lezen het in lagere hoeveelheden af.

Dit is een van de redenen waarom mensen die verslaafd zijn aan drugs en proberen te stoppen, moeite hebben zich aan te passen aan een normaal leven. Hun tolerantie voor dopamine wordt zo hoog dat het normale leven dit niet kan evenaren. Ze worden als die ratten uit eerdere experimenten die geen motivatie hebben om iets te doen als er niet genoeg dopamine vrijkomt. En het zijn niet alleen mensen die verslaafd zijn aan drugs. Mensen die verslaafd zijn aan videogames, sociale media of internet pornografie ervaren hetzelfde.

Tijd voor een Reset: De Dopamine Detox

Zodra hun tolerantie voor dopamine te hoog wordt, kunnen ze simpelweg niet meer genieten van gedrag dat weinig dopamine oplevert. Dit roept de vraag op: Kan hier iets aan gedaan worden om dit te voorkomen? Het antwoord is dat je een dopamine detox moet doen.

Inmiddels heb je misschien al een idee hoe een dopamine detox eruit zal zien. Wat je gaat doen is een dag vrijmaken waarop je alle activiteiten die sterk prikkelen gaat vermijden. Je gaat stoppen met het overspoelen van je hersenen met hoge hoeveelheden dopamine en je gaat je dopaminereceptoren laten herstellen.

Belangrijke Disclaimer en Detox Richtlijnen

Even een disclaimer: Als je lijdt aan een verslaving aan drugs, raad ik je aan eerst professionele hulp te zoeken, aangezien je waarschijnlijk een fysiologische en psychologische afhankelijkheid hebt ontwikkeld. En ik wil niet dat je extreme ontwenningsverschijnselen ervaart.

Nu terug naar de detox.

Gedurende 1 hele dag probeer je zo min mogelijk plezier te hebben.

Je gebruikt geen internet, of enige technologie zoals je telefoon of computer. Je mag niet naar muziek luisteren, je mag niet masturberen of junkfood eten. In principe verwijder je alle bronnen van extern plezier voor de hele dag. Je gaat de verveling omarmen. En geloof me, er zal heel veel verveling zijn.

Wat Mag Wel Tijdens de Detox?

Je mag echter wel het volgende doen: Een wandeling maken. Mediteren en alleen zijn met je gedachten. Nadenken over je leven en doelen. Ideeën opschrijven die je krijgt. Niet op je computer of telefoon, maar op een echt stuk papier.

Dit alles lijkt misschien behoorlijk intens. Maar als je radicale resultaten wilt en je wilt ze snel, moet je in staat zijn om radicale actie te ondernemen. Nu vraag je je misschien af: Waarom zou dit überhaupt werken?

Hoe Werkt een Dopamine Detox?

Je kunt het zo zien. Stel dat je elke maaltijd hebt gegeten in het allerbeste restaurant van je stad. Het resultaat is dat die chique maaltijden je nieuwe normaal zijn geworden. Als iemand je een kom gewone rijst zou aanbieden, zou je waarschijnlijk weigeren. Het zou simpelweg niet zo lekker smaken als je gebruikelijke maaltijd uit het restaurant.

Maar als je plotseling gestrand bent op een onbewoond eiland en je verhongert, lijkt die kom gewone rijst ineens niet zo slecht meer. En dat is wat de dopamine detox doet. Het onthoudt je van al het plezier dat je normaal gesproken krijgt, en maakt op zijn beurt die activiteiten die minder voldoening geven, aantrekkelijker. Simpel gezegd: een dopamine detox werkt omdat je je zo verveelt, dat saaie dingen leuker worden.

Een Mildere Aanpak: De Wekelijkse Detox

Als je nu niet zo’n extreme actie wilt ondernemen en jezelf alle plezier wilt ontzeggen, kun je een kleinere dopamine detox doen. Je kiest één dag van de week waarop je je volledig onthoudt van een van je gedragingen die veel dopamine opleveren. Wat dat gedrag ook mag zijn. Misschien constant je telefoon checken, videogames spelen op je computer, series binge watching, junkfood eten, pornografie kijken op internet, wat dan ook.

En vanaf nu ga je elke week, één hele dag lang, die activiteit vermijden. Je kunt nog steeds andere dingen doen, maar het gedrag dat je kiest is verboden terrein. Ja, je zult je een beetje vervelen, maar dat is juist het punt. Je wilt je dopaminereceptoren laten herstellen van de onnatuurlijk hoge dopamine die je hersenen heeft overspoeld.

Verveling als Motivator

En verveling zal je die dag aanzetten tot andere dingen. Dingen die je normaal gesproken zou uitstellen, omdat ze niet zoveel dopamine afgeven. En omdat je je verveelt, is het makkelijker voor je om ze te doen.

Natuurlijk is het goed om af en toe gedrag dat veel dopamine oplevert te vermijden. Maar idealiter zou je dat gedrag helemaal moeten vermijden, of in ieder geval zoveel mogelijk. In plaats daarvan wil je meer dopamine koppelen aan de dingen die je daadwerkelijk voordelen opleveren.

Een Slim Beloningssysteem Opzetten

En wat ik heb gemerkt, is dat je huidige activiteiten die veel dopamine opleveren, kunnen dienen als een stimulans om dingen na te streven die je die voordelen op de lange termijn geven. Met andere woorden, je zou je activiteit die veel dopamine oplevert, kunnen gebruiken als beloning voor het voltooien van moeilijk werk.

En dit is precies wat ik zelf doe. Ik houd al het moeilijke werk bij dat weinig dopamine oplevert. Mijn appartement schoonmaken, piano oefenen, boeken lezen, een vorm van lichaamsbeweging doen, deze artikelen maken, enzovoort. Nadat ik een bepaalde hoeveelheid werk heb verzet, beloon ik mezelf met een bepaalde hoeveelheid activiteit die veel dopamine oplevert aan het einde van de dag.

Balans Vinden in het Dagelijks Leven

De sleutelwoorden hier zijn: nadat, en, aan het einde van de dag. Als ik eerst toegeef aan gedrag dat veel dopamine oplevert, dan heb ik geen zin meer om het werk te doen dat weinig dopamine oplevert. Ik zal simpelweg niet gemotiveerd genoeg zijn. Dus ik begin altijd met de moeilijke dingen, pas daarna sta ik mezelf toe om te genieten van activiteiten die veel dopamine opleveren.

Om je een voorbeeld te geven: Voor elk voltooid uur werk dat weinig dopamine oplevert, beloon ik mezelf met 15 minuten gedrag dat veel dopamine oplevert aan het einde van de dag. Dat betekent dat ik mezelf voor 8 uur werk dat weinig dopamine oplevert, ongeveer 2 uur gedrag dat veel dopamine oplevert toesta. Natuurlijk zijn dit mijn verhoudingen. Je kunt ze naar eigen wens aanpassen.

Kies Je Beloningen Verstandig

Ook moet worden opgemerkt dat als je verslaafd bent aan iets dat schadelijk is voor je gezondheid, je dat gedrag niet als beloning wilt behandelen. Zoek in plaats daarvan een andere beloning, die niet zo schadelijk is. Eentje waarvan je nog steeds denkt dat het de moeite waard is.

En als je je afvraagt wat mijn ‘guilty pleasure’ is, dan is dat het internet. Ik kan daar gemakkelijk uren verdwalen zonder iets anders te doen. Daarom heb ik dit systeem. Het is zodat ik mijn neiging kan beheersen. Maar vergis je niet, zelfs met dit systeem plan ik nog steeds dagen waarop ik me volledig onthoud van activiteiten die veel dopamine opleveren.

Conclusie: Maak Moeilijke Dingen Makkelijker

Tot slot wil ik in dit artikel zeggen dat het mogelijk is om het doen van moeilijke dingen makkelijker te laten voelen. Maar wanneer je hersenen constant zoveel dopamine krijgen, zul je niet zo enthousiast zijn over werken aan iets dat er niet veel van afgeeft. Daarom wil je misschien je gebruik van telefoon en computer beperken, samen met ander gedrag dat veel dopamine afgeeft.

En ik kan je vertellen dat het absoluut de moeite waard is. Dus als je problemen hebt met motivatie, begin dan zo snel mogelijk met het detoxen van je hersenen van dopamine. Scheid jezelf van de onnatuurlijk hoge hoeveelheden dopamine, of stel jezelf er in ieder geval veel minder vaak aan bloot. Alleen dan zullen normale, alledaagse activiteiten die weinig dopamine opleveren, weer spannend worden en zul je ze langer kunnen volhouden.

De Keuze is Aan Jou

We zijn allemaal tot op zekere hoogte verslaafd aan dopamine. En dat is goed, want dopamine motiveert ons om onze doelen te bereiken en onszelf te verbeteren. Maar het is aan jou om te beslissen waar je je dopamine vandaan haalt.

Haal je het uit dingen die je geen voordeel opleveren? Of haal je het uit het werken aan je doelen op de lange termijn? De keuze is aan jou.

Ook lezen:

Verandering Is Lastig – 7 Belangrijke Smoezen Ontkracht !

Dit Is De Reden Waarom Slachtoffergedrag Je Persoonlijke Groei Zo Lang Heeft Belemmerd

Deze Drie Vragen Kunnen Je Leven Drastisch Veranderen

Denken Zonder Nadenken: Een Onderzoek naar de Kracht van Intuïtie

Van Slachtoffer naar Winnaar – Je Leven Transformeren met Zelfreflectie en Wilskracht

Veelgestelde vragen

Wat is dopamine en wat doet het?

Dopamine is een neurotransmitter in de hersenen die vaak geassocieerd wordt met plezier, maar het is vooral de drijvende kracht achter verlangen en motivatie. Het zorgt ervoor dat je actie onderneemt om een verwachte beloning te krijgen. Een dopamine detox kan helpen je receptoren te resetten.

Waarom kiezen we voor makkelijk vermaak zoals sociale media en gamen?

Activiteiten zoals sociale media en gamen geven veel dopamine af, wat kan leiden tot tolerantie. Hierdoor voelen taken die minder dopamine afgeven, zoals studeren, saaier aan. De dopamine kick is te verleidelijk.

Hoe kan een dopamine detox helpen?

Een dopamine detox, waarbij je sterk prikkelende activiteiten vermijdt, kan helpen je dopaminereceptoren te herstellen. Hierdoor worden alledaagse, minder prikkelende bezigheden weer aantrekkelijker en kun je je motivatie hervinden. Het helpt je prioriteiten te herzien.