Weinig mensen kennen het Cobra-effect. Dus… wat is het?
Het Cobra-effect is gebaseerd op een verhaal dat zich mogelijk afspeelde tijdens de Britse koloniale overheersing in India. Hoewel de authenticiteit van het verhaal niet bevestigd is, blijft het een krachtig voorbeeld van hoe verkeerde prikkels goede bedoelingen kunnen ondermijnen. Dit concept zou wat mij betreft zo vroeg mogelijk onderwezen moeten worden aan iedereen die van plan is een complex systeem te beheren, leiden of bedienen.
Het verhaal van het Cobra-effect
Het verhaal gaat ongeveer als volgt: in koloniaal India, onder Britse heerschappij, had de stad Delhi een probleem met cobra’s. Om de populatie cobra’s onder controle te krijgen, bood de overheid een beloning voor elke dode cobra. Er werden grote aantallen dode cobra’s ingeleverd, maar het probleem werd eerder erger dan beter. Waarom?
Mensen beseften dat ze van deze beloning konden profiteren door niet wilde cobra’s te doden, maar ze te fokken, groot te brengen en te doden voor de beloning. Dit leidde tot kleinschalige cobra-boerderijen. Toen de overheid zich bewust werd van deze praktijk, schafte ze het beloningsprogramma af. Zonder de prikkel lieten de cobra-fokkers hun nu waardeloze slangen vrij in de natuur. Het resultaat was dat de cobra-populatie in Delhi eerder toenam dan afnam, verergerd door het beleid van de overheid.
Prikkels versus intenties
Het verhaal blijft resoneren omdat het iets weerspiegelt dat we allemaal weten: intenties sturen menselijk gedrag niet – prikkels doen dat wel. Een recent voorbeeld komt uit Mexico-Stad, waar het programma “Hoy No Circula” bedoeld was om vervuiling te verminderen door auto’s één dag per week van de weg te weren op basis van hun kenteken. Dit beleid leidde tot een toename van het autobezit, omdat mensen extra auto’s met verschillende kentekens kochten om de restricties te omzeilen, wat de vervuiling juist deed toenemen.
Het effect van prikkels op maatschappelijke vraagstukken
Je hebt vast wel gemerkt dat er in het afgelopen decennium een sterke maatschappelijke beweging is geweest om de relaties tussen verschillende raciale, etnische en andere groepen te verbeteren. Toch lijken de spanningen tussen deze groepen niet af te nemen.
Integendeel, mannen en vrouwen worden bijvoorbeeld steeds vaker als vijanden gepositioneerd door zowel mannen hatende feministen als vrouwen hatende incels (involuntarily celibate = onvrijwillig celibaat). Hetzelfde geldt voor raciale relaties, waar onze samenlevingen in enkele jaren zijn geëvolueerd van een imperfecte kleurenblindheid naar een obsessie met huidskleur en etnische achtergrond.
De winst in de anti-racisme-industrie
Hoe is dit gebeurd? Toen het goedbedoelde doel om discriminatie te elimineren lucratief werd door de introductie van anti-racisme cursussen, media-advocatuur en een gehele industrie gewijd aan diversiteit, begon de vraag naar racisme het aanbod te overstijgen.
In een wereld waarin je tienduizenden euro’s kunt verdienen door witte mensen een schuldgevoel aan te praten, een winstgevende carrière kunt opbouwen met media-optredens en miljoenen kunt inzamelen door activisme, werden de prikkels onweerstaanbaar.
Zoals Eric Hoffer beroemd zei: “Elke grote zaak begint als een beweging, wordt een bedrijf en eindigt uiteindelijk als een afpersing.” Als je een anti-racisme stichting bent, vormt de geleidelijke eliminatie van racisme – je verklaarde doel – een directe bedreiging voor je bestaan.
Daarom moet je steeds meer bewijs vinden van het fenomeen dat je probeert uit te bannen, wat leidt tot nieuw bedachte concepten als “micro-agressie.” Bij het gebrek aan duidelijk bewijs van racisme moeten nieuwe vormen van racisme worden gevonden.
Prikkels versus intenties in besluitvorming
Daarom is het verstandig om weinig aandacht te besteden aan de bedoelingen die mensen verklaren bij het overtuigen van anderen voor hun zaak, en veel aandacht te schenken aan hoe zorgvuldig ze de structuur van prikkels en de tweede-orde consequenties van hun acties hebben overwogen – de gevolgen van de gevolgen. Dit brengt ons bij dakloosheid in Californië. Niet alleen falen onze pogingen om het aan te pakken, maar het probleem zelf is het resultaat van goedbedoeld beleid.
Het vrijlaten uit psychiatrische instellingen
Het vrijlaten uit psychiatrische instellingen was bedoeld om mensen te bevrijden van de onderdrukking door psychiatrische inrichtingen in Amerika. Dit beleid profiteerde van de uitvinding van nieuwe medicijnen zoals Thorazine, die het mogelijk maakten voor mensen met mentale aandoeningen om in de gemeenschap te leven.
Voorstanders van dit beleid pleitten voor een overgang weg van geestelijke gezondheidsinstellingen, waarvan de misstanden goed gedocumenteerd zijn. Helaas hielden ze er geen rekening mee dat wanneer je mensen met grote emotionele, psychologische en mentale uitdagingen vrijlaat in de samenleving, ze vaak tussen wal en schip vallen, vooral in een samenleving die snel de familiaire banden en sociale cohesie verliest die ooit vanzelfsprekend waren.
De gevolgen van het vrijlaten uit psychiatrische instellingen op straat
Het resultaat is dat de straten van grote steden in Californië bezaaid zijn met tenten, kampen en mensen die door drugsverslaving lijken op zombies. Mensen die zonder hulp niet kunnen overleven, eindigen dakloos. Al deze verhalen tonen scherp het overwicht van het beleid van goede bedoelingen over de menselijke psyche.
Het ultieme voorbeeld van een mislukt beleid op basis van deze benadering is natuurlijk het communisme. Zoals Thomas Sowell ooit schreef in “Is Reality Optional?”: “Veel van de sociale geschiedenis van de westerse wereld over de laatste drie decennia is een geschiedenis van het vervangen van wat werkte door wat goed klonk.” Hoe meer we dit blijven doen, hoe groter onze mislukkingen zullen worden.
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Wat is het Cobra-effect?
Het Cobra-effect verwijst naar onbedoelde negatieve gevolgen van goedbedoeld beleid, geïllustreerd door een verhaal over de Britse overheersing in India.
Waarom is het Cobra-effect relevant voor hedendaags beleid?
Het toont aan dat goede bedoelingen vaak falen als prikkels verkeerd zijn, wat relevant is voor beleidsuitdagingen zoals racisme en dakloosheid.
Wat zijn andere voorbeelden van het Cobra-effect?
Voorbeelden zijn het vervuilingsprogramma in Mexico-Stad en de vrijlating van psychiatrische patiënten, beide goedbedoelde initiatieven met negatieve bijwerkingen.
Like ons op Facebook om meer artikelen zoals deze in je feed te zien verschijnen die je anders zou missen.
