kombucha

Kombucha: wat is het en is het echt zo gezond?


18 keer gelezen sinds
13
minuten leestijd
13
minuten leestijd
18 keer gelezen sinds

Kombucha staat steeds vaker in de schappen. Niet alleen bij natuurwinkels, maar ook in grotere supermarkten en horeca. Deze gefermenteerde drank heeft een lange geschiedenis en wordt wereldwijd geroemd om zijn gezondheidsvoordelen. Sommige mensen noemen het zelfs ‘onsterfelijkheidsthee’ — al klinkt dat mooier dan het wetenschappelijk onderbouwd is.

In dit artikel lees je hoe kombucha wordt gemaakt, waarom het zo’n bijzondere reputatie heeft gekregen en hoe je het veilig kunt gebruiken binnen je eigen leefstijl.

Alvast 5 van de belangrijkste punten

  1. Deze drank ontstaat door een fermentatieproces dat een week duurt, maar de basis ligt in slechts drie ingrediënten.
  2. De SCOBY is het hart van kombucha — een levende cultuur die zorgt voor het gistingsproces.
  3. Kombucha bevat natuurlijke zuren, probiotica en enzymen die je spijsvertering kunnen ondersteunen.
  4. Er zit een klein beetje alcohol en cafeïne in, wat niet voor iedereen geschikt is.
  5. Zelf maken kan, maar vraagt om zorgvuldigheid en kennis van het fermentatieproces.

Wat is kombucha?

Kombucha is een gefermenteerde drank op basis van zwarte of groene thee. Door het toevoegen van suiker, specifieke bacteriën en gisten ontstaat er een natuurlijk gistingsproces dat de structuur, smaak en samenstelling van de drank verandert.

Tijdens dit proces ontstaat er een beetje koolzuur, wat de drank zijn lichte bruis geeft. Tegelijkertijd ontstaan er nieuwe bacteriën, zuren en een kleine hoeveelheid alcohol. Ook worden er sporen van vitaminen en mineralen gevormd, afhankelijk van het fermentatieproces en de gebruikte ingrediënten.

Een belangrijk onderdeel van kombucha is de zogeheten SCOBY: een afkorting van ‘Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast’. Deze gelatineachtige schijf vormt zich bovenop de drank tijdens de fermentatie en bevat de levende cultuur die het proces aanstuurt.

Een SCOBY kun je telkens opnieuw gebruiken om een nieuwe batch kombucha te starten. Zo ontstaat een cyclus waarbij iedere lading voeding vormt voor de volgende.

Samengevat is kombucha een bruisende thee met een licht zure smaak, ontstaan uit een eeuwenoude fermentatietechniek.

Voor- en nadelen van Kombucha

Voordelen

  • Bevat natuurlijke zuren en enzymen die de spijsvertering kunnen ondersteunen
  • Kan bijdragen aan een evenwichtige darmflora dankzij aanwezige bacterieculturen
  • Bevat antioxidanten afkomstig uit groene of zwarte thee
  • Natuurlijk bruisend en vaak laag in suiker (mits goed gefermenteerd)

Nadelen

  • Bevat sporen van alcohol kombucha, meestal onder de 0,5%
  • Kan bij onzorgvuldige bereiding besmet raken met ongewenste bacteriën
  • De zuurgraad kan voor sommige mensen te hoog zijn, zeker bij maaggevoeligheid
  • Niet alle kombucha in de winkel bevat nog actieve probiotica door pasteurisatie

Waar komt kombucha vandaan?

De exacte oorsprong van kombucha is moeilijk te traceren. Wat wel bekend is, is dat deze drank al eeuwenlang wordt bereid in delen van Azië. In landen als China en Japan werd het traditioneel gebruikt als versterkend drankje, bedoeld om vitaliteit en gezondheid te ondersteunen. In die context kreeg het ook de bijnaam ‘onsterfelijkheidsthee’ — een naam die vooral iets zegt over de status die het daar had verworven.

Het gebruik ging verder dan alleen dagelijkse consumptie. In sommige culturen werd het zelfs gezien als erfgoed: de SCOBY werd van moeder op dochter doorgegeven, samen met een vertrouwd bereidingsrecept. Zo bleef niet alleen het fermentatieproces, maar ook de symbolische betekenis bewaard binnen families.

Via handelsroutes en migratie vond kombucha zijn weg naar Rusland, waar het tot op de dag van vandaag nog wordt gedronken. In de twintigste eeuw dook het op in het Westen, met name in de Verenigde Staten. Tijdens de jaren ’60 en ’70 kreeg de drank daar veel aandacht binnen de alternatieve gezondheidsbewegingen. Mensen zochten bewuste alternatieven voor frisdrank en kant-en-klare producten, en kombucha sloot goed aan bij die levensstijl.

Vandaag de dag is kombucha opnieuw populair. Dat komt deels doordat steeds meer mensen bewust bezig zijn met voeding, en deels doordat gefermenteerde producten vaker worden onderzocht op hun werking. Toch blijft de vraag: is kombucha gezond of niet?

Kombucha werd in traditionele culturen gebruikt als versterkende drank, lang voordat het in het Westen een gezondheidsdrankje werd genoemd.

Verklarende woordenlijst

  • Fermentatie: Een natuurlijk proces waarbij bacteriën en gisten suikers omzetten in zuren, gas en alcohol
  • SCOBY: Een levende cultuur van bacteriën en gisten die verantwoordelijk is voor het fermentatieproces
  • Probioticum: Een micro-organisme dat gunstig kan zijn voor de darmflora wanneer het in voldoende hoeveelheden wordt ingenomen
  • Azijnzuur: Een organisch zuur dat ontstaat tijdens fermentatie en bijdraagt aan de friszure smaak van kombucha

Is kombucha gezond?

In een eerder artikel over fermenteren hebben we al stilgestaan bij de mogelijke gezondheidsvoordelen van gefermenteerde voeding. Kombucha valt daar ook onder. De drank bevat een combinatie van bacteriën, zuren, enzymen en sporenelementen die voor sommige mensen gunstig kunnen zijn. Hieronder lees je welke effecten worden toegeschreven aan goed bereide kombucha.

1. Antioxidanten

Groene en zwarte thee, de basis van kombucha, bevatten van nature antioxidanten. Tijdens het fermenteren blijven deze grotendeels behouden. Antioxidanten helpen ons lichaam bij het neutraliseren van vrije radicalen — afvalstoffen die vrijkomen bij het verbranden van energie. Dat proces loopt beter als je lichaam voldoende antioxidanten uit voeding binnenkrijgt. Kombucha kan daaraan bijdragen.

2. Maag- en darmwerking

Bij het fermenteren ontstaan bacteriestammen die kunnen bijdragen aan een beter evenwicht in je darmflora. Dit effect is wel sterk afhankelijk van hoe lang en zorgvuldig de drank is gefermenteerd. Probiotica zijn in mindere mate aanwezig dan in sommige zuivelproducten, maar ze zijn er wel — en dat kan een gunstige invloed hebben op je maag- en darmwerking.

3. Bevordert de spijsvertering

Naast bacteriën ontstaan er ook enzymen, die het lichaam kunnen helpen bij het afbreken van voedingsstoffen. Die enzymatische ondersteuning maakt kombucha tot een interessante drank voor mensen die letten op hun spijsvertering, vooral rond zware maaltijden.

4. Werkt ontstekingsremmend

Een goed gefermenteerde kombucha bevat zuren zoals azijnzuur. Die zorgen niet alleen voor de kenmerkende smaak, maar spelen ook een rol in het verbeteren van de opname van enzymen. Sommige onderzoeken suggereren dat deze zuren ontstekingsprocessen kunnen afremmen, al blijft dit afhankelijk van dosering en individuele gevoeligheid.

5. Ondersteunt het immuunsysteem

Fermentatie brengt bepaalde vitaminen vrij, waaronder vitamine A, B-complex en K. In combinatie met een beter werkend darmstelsel kan dit leiden tot een efficiëntere opname. Die verbeterde opnamecapaciteit versterkt indirect ook het immuunsysteem.

6. Goed voor de huid

Een gezonde huid begint bij een goed werkend spijsverteringssysteem. Via de darmen worden vitaminen, mineralen en antioxidanten opgenomen die je huid voeden. Kombucha draagt daar mogelijk aan bij. Daarnaast gebruiken sommigen het uitwendig als tonic. De friszure eigenschappen zorgen voor een reinigend effect, vooral bij een vette of onrustige huid.

Maar let op..

Niet alle kombucha’s zijn hetzelfde. De samenstelling van een SCOBY verandert continu, waardoor het lastig is om universele gezondheidsclaims te maken. Het proces is levend — en dat betekent dat er ook ongewenste bacteriën kunnen ontstaan als de hygiëne niet in orde is. Let ook op de zuurgraad: bij een gevoelige maag kun je last krijgen van branderig gevoel of oprispingen.

Daarbij bevat kombucha alcohol, zij het in hele kleine hoeveelheden (minder dan 0,5%). Toch is dit iets om rekening mee te houden, zeker tijdens de zwangerschap of als je bewust alcoholvrij leeft. De meeste bronnen raden aan om maximaal 150 ml per dag te drinken.

Goed gefermenteerde kombucha bevat actieve stoffen die de spijsvertering, darmgezondheid en opname van voedingsstoffen kunnen ondersteunen. Tegelijk vraagt het om zorgvuldige bereiding en bewuste consumptie.

Welke kombucha is het meest geschikt?

Het aanbod aan kombucha’s is de afgelopen jaren flink gegroeid. Dat maakt kiezen lastig. De kwaliteit verschilt per merk en per productiemethode. Als je zeker wilt zijn van een zuivere samenstelling, kun je ervoor kiezen om zelf te fermenteren.

Zelf maken

Zelf kombucha maken vraagt om geduld, een goede SCOBY en een steriele werkwijze. Daarbij is het belangrijk om de zuurtegraad (pH) in de gaten te houden, zodat het eindproduct veilig blijft. Onvoldoende fermentatie laat restsuikers achter. Te lange fermentatie kan de drank te zuur maken, of het alcoholpercentage verhogen tot boven de veilige grens.

Voor wie zelf aan de slag gaat, is oefening nodig. Iedere batch reageert net iets anders. Je leert al doende hoe de smaak zich ontwikkelt en wanneer het moment van bottelen is aangebroken.

In de winkel zijn inmiddels veel varianten te vinden. Van internationale merken tot lokaal geproduceerde kombucha’s — vaak in uiteenlopende smaken. De verwachting is dat het aanbod nog verder zal toenemen. Sommige merken produceren zelfs al in Nederland.

Let bij het kopen van kombucha vooral op de volgende dingen:

  • Kies bij voorkeur een kombucha die afkomstig is uit een officiële brouwerij of gecertificeerde productielocatie
  • De drank moet onder de 0,5% alcohol kombucha blijven om als niet-alcoholisch verkocht te mogen worden
  • Vermijd producten met toegevoegde suikers, kunstmatige aroma’s of kleurstoffen
  • Goede kombucha is vaak ongepasteuriseerd en hoeft niet in de koeling te staan als het gistingsproces goed is afgerond
  • Smaak en prijs kunnen variëren — neem de tijd om een variant te vinden die bij jouw voorkeur en voedingspatroon past

Zelf kombucha fermenteren geeft controle over de samenstelling, maar vraagt precisie en ervaring. Bij aankoop weet je dat het proces veilig is verlopen, al is het wel zinvol om de ingrediëntenlijst te checken op onnodige toevoegingen.

Hoe kun je variëren met kombucha?

De smaak van kombucha is friszurig en verfrissend. Voor veel mensen is het een goed alternatief voor frisdrank of alcohol, zeker bij bewuste eet- en drinkmomenten. Omdat het vrijwel geen suiker of alcohol bevat, past het in veel verschillende voedingspatronen. Bovendien kun je er makkelijk mee combineren.

Kombucha is een frisse basis voor alcoholvrije drankjes met natuurlijke ingrediënten

Kombucha mocktails

Schenk 150 ml gekoelde kombucha in een glas met wat ijsklontjes. Voeg daarna een of meerdere van de onderstaande ingrediënten toe om steeds een nieuwe twist te geven:

  • Stukje verse gember
  • Sap of partjes citrus
  • Verse munt
  • Puur cranberrysap
  • Rood fruit zoals framboos of aardbei
  • Granaatappel
  • Rozemarijn
  • Meloensap (versgeperst)
  • Puur ananassap
  • Passievrucht
  • Kaneelstokje

Kombucha als marinade

Dankzij het zuurprofiel is kombucha ook bruikbaar in de keuken, bijvoorbeeld als basis voor marinades. Vooral bij vette vis, kip of groente werkt dat goed. Door de zuurgraad gaart de vis deels, vergelijkbaar met ceviche. Bij kip en stoofvlees helpt het om het vlees mals te houden.

Je kunt de marinade combineren met knoflook, gember, zwarte peper, zeezout of verse kruiden zoals koriander voor extra smaak. Na een paar uur marineren is het gerecht klaar voor verdere bereiding of directe consumptie — afhankelijk van het ingrediënt.

Conclusie

Kombucha is een gefermenteerde drank op basis van groene of zwarte thee. Tijdens het fermentatieproces, waarbij suiker, bacteriën en gisten samenwerken, ontstaan natuurlijke zuren, enzymen, probiotica en een kleine hoeveelheid alcohol kombucha. Ook vormt zich een lichte bruis door het vrijkomen van koolzuur.

Door de combinatie van stoffen kan kombucha bijdragen aan een betere darmwerking, wat indirect de opname van vitaminen en mineralen ondersteunt. De aanwezige zuren en enzymen passen goed in een voedingspatroon gericht op spijsvertering en immuunsysteem. Vanwege de zuurtegraad blijft een dagelijkse hoeveelheid van maximaal 150 ml een veilige richtlijn.

Zelf kombucha maken is mogelijk, maar vraagt aandacht en hygiëne. Bij aanschaf in de winkel is het zinvol om goed te letten op toegevoegde suikers, conserveermiddelen of geur- en kleurstoffen. De kwaliteit verschilt sterk per merk.

Wat kombucha aantrekkelijk maakt, is de veelzijdigheid. Het is een functioneel drankje, maar ook bruikbaar als marinade of basis voor verfrissende combinaties. Die brede inzetbaarheid maakt het interessant voor wie gezondere alternatieven zoekt voor frisdrank of alcohol.

De beste manier om erachter te komen of kombucha bij je past, is door het uit te proberen. De smaak is even wennen, maar voor veel mensen blijkt het een blijver.

Geraadpleegde bronnen:

De onderstaande referenties vormen de inhoudelijke onderbouwing van dit artikel.

Gerelateerde artikelen

Veelgestelde vragen

Wat is kombucha?

Kombucha is gefermenteerde thee op basis van suiker, thee en een SCOBY (symbiotische cultuur van bacteriën en gisten) die een licht sprankelend drankje oplevert.

Is kombucha gezond?

Kombucha kan probiotische en organische zuren bevatten die de spijsvertering ondersteunen, maar het bewijs bij mensen is beperkt; zie het als een aanvullende drank, niet als medicijn.

Hoeveel alcohol zit er in kombucha?

Commerciële varianten bevatten doorgaans minder dan 0,5% alcohol, maar het gehalte kan stijgen bij langere of onjuist gecontroleerde fermentatie, vooral thuis.

Zit er cafeïne in kombucha?

Ja, omdat het van thee wordt gemaakt; gemiddelden liggen vaak rond 3–6 mg per 100 ml, afhankelijk van theesoort en brouwproces.

Mag je kombucha drinken tijdens de zwangerschap?

Veel zorgverleners raden voorzichtigheid of vermijden aan door sporen alcohol, cafeïne en levende micro-organismen; overleg bij twijfel met je verloskundige of arts.

Klik op een ster om dit artikel te beoordelen!

Gemiddelde waardering 0 / 5. Stemtelling: 0

Tot nu toe geen stemmen! Ben jij de eerste dit bericht waardeert?

Image Not Found

Fact checking: Nick Haenen, Spelling en grammatica: Sofie Janssen

Fact checking: Nick Haenen
&
Spelling en grammatica: 
Sofie Janssen

Vinden

https://www.facebook.com/GoodFeeling.nl/
Goodfeeling - Instagram

Image Not Found