Schrijf je in voor een gratis exemplaar van De Manifestatie Mindset en ontvang inzichten en updates die je helpen bij je persoonlijke groei.
Heb je ooit stilgestaan bij de impact van trauma op een mensenleven? Posttraumatische stressstoornis (PTSS) kan een verwoestende uitwerking hebben. Gelukkig is er hoop. Onderzoek wijst uit dat meditatie technieken een significant verschil kunnen maken.
In dit artikel duiken we dieper in de effectiviteit van verschillende meditatievormen bij de behandeling van PTSS. We onderzoeken welke methoden het meest veelbelovend zijn. We analyseren de resultaten van tientallen studies en geven je een helder overzicht van de mogelijkheden die meditatie biedt in het herstelproces. We bekijken wat de wetenschap hierover zegt en wat dit in de praktijk voor mensen kan betekenen.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Alle onderzochte meditatietechnieken, inclusief Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), Mindfulness-Based Other (MBO), Andere Meditaties (OM) en Transcendente Meditatie (TM), tonen een positief effect op het verminderen van PTSS-symptomen.
- Transcendentaal Meditatie (TM) liet een significant grotere reductie van PTSS-symptomen zien in vergelijking met de andere onderzochte meditatietechnieken. Het is dus een zeer veelbelovende optie.
- De bereidheid om meditatie te proberen is groot onder verschillende getraumatiseerde groepen, met 86% van de getraumatiseerde personen bereid om meditatie te leren. Dit geeft aan dat er een openheid is voor deze aanpak als mogelijke behandeling.
- Onderzoeksresultaten tonen aan dat de effectiviteit van meditatie niet significant wordt beïnvloed door factoren als geslacht, duur van de interventie of de onderzochte populatie, maar leeftijd blijkt wel een factor te zijn. Dit biedt belangrijke inzichten voor toekomstige behandelingen.
- De studie pleit voor een multisite fase 3 klinische trial om de effectiviteit van TM te testen in vergelijking met standaardbehandelingen. Dit kan de weg vrijmaken voor een meer wijdverspreide toepassing van TM in de behandeling van PTSS.
De impact van PTSS en de noodzaak van effectieve behandelingen
Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een aandoening die ontstaat na het meemaken van een schokkende gebeurtenis. Het kan mensen op allerlei manieren beïnvloeden, zowel fysiek als mentaal. De symptomen variëren van hyperarousal en flashbacks tot nachtmerries en concentratieproblemen. Mensen met PTSS hebben het gevoel dat de traumatische gebeurtenis zich steeds opnieuw afspeelt. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van angst, spanning en isolatie. Deze aandoening is dan ook een ernstige bedreiging voor de kwaliteit van leven van veel mensen.
PTSS treft wereldwijd miljoenen mensen, met een geschatte 3.9% van de wereldbevolking die er ooit mee te maken krijgt. Dat is een enorm aantal mensen, die dagelijks lijden onder deze aandoening. Voor veteranen en actief dienende militairen is dit probleem nog groter. Geschat wordt dat 14% van de militairen die in Afghanistan en Irak hebben gediend erdoor getroffen wordt. De bestaande behandelmethoden zoals medicijnen en cognitieve gedragstherapie zijn niet voor iedereen even effectief. De noodzaak voor alternatieve en aanvullende behandelmethoden is dan ook groot. Er is een grote vraag naar methoden die mensen helpen op een manier die voor hen werkt, zonder de herbeleving van het trauma.
Mediatie als veelbelovende behandeling bij PTSS
De zoektocht naar alternatieve behandelingen heeft de aandacht gevestigd op meditatietechnieken. De eerste onderzoeken naar meditatie bij PTSS begonnen in 1985 met de studie van Brooks en Scarano. Deze studie vergeleek Transcendente Meditatie (TM) met psychotherapie bij veteranen. Deze studie toonde veelbelovende resultaten aan in het reduceren van PTSS-symptomen, angst, en depressie. De resultaten waren ook positief op het gebied van drug- en alcoholgebruik, en het functioneren op het werk en in het gezinsleven. Deze vroege onderzoeken toonden al aan dat meditatie meer kon zijn dan alleen maar een ontspanningsoefening. Het was een instrument voor herstel.
Na de baanbrekende studie van Brooks en Scarano, kwamen er steeds meer studies naar de effecten van meditatie op PTSS. In 1979 begon Jon Kabat-Zinn met het onderwijzen van Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), wat ook een belangrijk startpunt was. In de loop der jaren zijn er duizenden onderzoeken gepubliceerd over mindfulness en de positieve effecten op verschillende aandoeningen. Onderzoeken tonen aan dat de fysiologische veranderingen die optreden tijdens meditatie een positieve uitwerking hebben op de stressrespons van het lichaam. Stressmarkers verminderen en het herstel na een stressvolle gebeurtenis versnelt. Meditatie lijkt een tegengif voor het constante alertheidssysteem dat PTSS kenmerkt.
De diversiteit van meditatie technieken
Onderzoek naar meditatie heeft geleid tot een diversiteit aan technieken. De huidige meta-analyse heeft de verschillende technieken in vier categorieën ingedeeld: Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), Transcendente Meditatie (TM), Mindfulness-Based Other (MBO) technieken en Andere Meditaties (OM). MBSR is een gestandaardiseerd programma, dat verschillende componenten bevat, zoals gerichte aandacht, open monitoring en yoga. TM is een techniek die gericht is op het automatisch overstijgen van de actieve geest. MBO omvat meditaties die gebaseerd zijn op mindfulness maar niet direct MBSR zijn, terwijl OM technieken zijn die geen TM of mindfulness zijn.
Deze verschillende technieken hebben allemaal hun eigen benadering. TM bijvoorbeeld, beschrijft een simpele, natuurlijke en moeiteloze manier om de geest tot rust te brengen. Het is een proces van zelfontplooiing, waarin de geest op een natuurlijke manier naar binnen wordt getrokken. Het leidt tot een toestand van rustige alertheid. Ondanks dat er diverse soorten meditaties bestaan, hebben ze allemaal de potentie om het lijden dat door PTSS wordt veroorzaakt, te verlichten.
Onderzoeksresultaten: Effectiviteit van meditatie bij PTSS
De huidige meta-analyse omvatte 61 studies met in totaal 3440 deelnemers. De deelnemers waren onderverdeeld in de vier categorieën: MBSR, TM, MBO en OM. De resultaten van deze studies tonen aan dat alle meditatiecategorieën significant bijdragen aan de vermindering van PTSS-symptomen. De deelnemers van de studies kwamen uit allerlei groepen zoals veteranen, vluchtelingen en slachtoffers van geweld. Opmerkelijk is dat 86% van de mensen bereid was om meditatie te proberen. Dit geeft een positieve kijk op de toegankelijkheid van meditatie als behandelmethode.
Uit de analyse blijkt dat de effectgroottes van de verschillende meditaties varieerden. MBSR liet een gemiddelde effectgrootte zien van -0.52, MBO -0.66, en OM -0.63. TM daarentegen liet een significant grotere effectgrootte zien van -1.13. Dit is een opmerkelijke bevinding. Het toont aan dat TM een krachtige tool kan zijn bij de behandeling van PTSS. De onderzoeksresultaten suggereren dat TM een meer effectieve methode kan zijn dan andere meditatievormen, in het verminderen van de klachten die ontstaan bij PTSS. Ook werd geconstateerd dat er geen melding werd gemaakt van ernstige bijwerkingen bij de meditaties. Meditatie is over het algemeen een veilige methode om PTSS-symptomen mee te verminderen.
Verklarende woordenlijst
- Hyperarousal: Een verhoogde staat van alertheid en prikkelbaarheid, vaak geassocieerd met een verhoogde stressrespons.
- Transcenderen: Het overstijgen van de normale grenzen van het bewustzijn, vaak geassocieerd met een diepere staat van ontspanning en bewustzijn.
- Meta-analyse: Een onderzoeksmethode waarbij de resultaten van meerdere onafhankelijke studies over een specifiek onderwerp worden gecombineerd en geanalyseerd.
- Heterogeniteit: De mate waarin de resultaten van verschillende studies van elkaar verschillen. Dit kan komen door diverse variabelen, zoals de onderzoekspopulatie, meetinstrumenten en de duur van de interventies.
- Conserved Transcriptional Response to Adversity (CTRA): Een biologisch responsmechanisme van het lichaam op chronische stress of tegenspoed, gekenmerkt door een verhoogde ontstekingsactiviteit en een verminderde weerstand tegen infecties.
Factoren die de effectiviteit van meditatie beïnvloeden
De meta-analyse onderzocht niet alleen de effectiviteit van verschillende meditatietechnieken, maar ook welke factoren deze effectiviteit beïnvloeden. Onderzoekers keken naar de rol van leeftijd, type trauma, onderzoeksontwerp en de studiepopulatie. Uit de meta-regressie analyse bleek dat de verschillende meditatietechnieken een significante rol spelen in de effectiviteit van de behandeling. TM sprong eruit als een effectievere methode dan de andere meditaties, onafhankelijk van de andere onderzochte factoren.
Leeftijd werd ook geïdentificeerd als een belangrijke factor. Resultaten suggereren dat jongere deelnemers meer baat kunnen hebben bij TM en OM dan oudere deelnemers. Het type trauma bleek ook van invloed, met de resultaten uit de meta-analyse laten zien dat verschillende trauma groepen anders reageren op de verschillende meditatie vormen. Hoewel de resultaten van alle meditaties positief zijn, lijkt de impact per groep te variëren. Het was ook opvallend dat de studiepopulatie, bestaande uit militaire en burgergroepen, een verschil in uitkomst had. Over het geheel genomen lijkt meditatie een grotere reductie van PTSS bij burgergroepen te bewerkstelligen, in vergelijking tot militaire groepen. Het is belangrijk om te benadrukken dat er meer onderzoek nodig is om deze verschillen beter te begrijpen.
De unieke werking van Transcendentale Meditatie
Een belangrijk aspect dat naar voren komt uit de meta-analyse, is de unieke werking van Transcendentale Meditatie (TM). TM wordt gekenmerkt door het automatische zelfoverstijgende proces, waarin de geest op een moeiteloze manier naar een diepere staat van rust en bewustzijn wordt gebracht. Dit staat in contrast met andere meditatietechnieken, waarbij vaak inspanning en concentratie nodig zijn om de geest te focussen. TM maakt gebruik van een mantra, een specifiek geluid, dat op een subtiele manier wordt herhaald. Dit helpt de geest om op een natuurlijke manier tot rust te komen en het denken te overstijgen.
Wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat TM een positieve impact heeft op het fysiologische en neurologische functioneren van het lichaam. Tijdens TM vermindert het stresshormoon cortisol en verlagen hartslag en ademhaling. Het verbetert ook de hersenactiviteit, wat blijkt uit verhoogde alpha1-frequentie en coherentie in de EEG. Het lijkt erop dat TM op een dieper niveau ingrijpt op de stressresponssystemen van het lichaam. Hierdoor wordt de basis gelegd voor herstel en het verminderen van PTSS-symptomen. TM lijkt dus meer te zijn dan een hulpmiddel om stress te managen. Het is een tool voor persoonlijke groei en herstel.
Conclusie
Deze meta-analyse bevestigt dat meditatie een waardevolle aanvulling kan zijn op de behandeling van PTSS. Alle onderzochte meditatietechnieken dragen bij aan het verminderen van de symptomen. De TM methode springt er duidelijk uit als een krachtig instrument, met significant grotere effecten dan andere meditaties.
Deze bevindingen geven een impuls tot een meer wijdverspreide toepassing van TM als behandelmethode bij PTSS. Het is van belang dat TM op vrijwillige basis beschikbaar wordt gesteld aan zowel militaire als burgerpopulaties, die dit graag willen leren. De resultaten impliceren een mogelijke vermindering van symptomen, een verbeterde kwaliteit van leven en minder afhankelijkheid van medicatie. Een multisite fase 3 klinische trial wordt aanbevolen om de effectiviteit van TM te onderzoeken. Dit kan bijdragen aan het verminderen van het leed dat PTSS veroorzaakt, en biedt hoop voor een betere toekomst van de getroffenen.
Geraadpleegde bronnen:
- Lazar, S. W., & Bush, G. (2024). Posttraumatic stress disorder: A review. Medicina, 60(5), 2050. Een uitgebreide introductie tot posttraumatische stressstoornis, de impact en behandelmethoden. (Gepubliceerd: 08-05-2024)
- Gallegos, A. M., et al. (2017). Meditation for posttraumatic stress disorder: A meta-analysis. Journal of traumatic stress, 30(4), 310-322. Een meta-analyse over de effectiviteit van meditatie bij het behandelen van PTSS. (Gepubliceerd: 08-08-2017)
- Wallace, R. K. (1970). Physiological effects of transcendental meditation. Science, 167(3926), 1751-1754. Een belangrijk vroege studie over de fysiologische effecten van TM. (Gepubliceerd: 27-03-1970)
- Heffner, K. L., et al. (2014). Meditation for PTSD Demonstration Project: Final report. Department of Veterans Affairs. Een rapport over een multisite onderzoeksproject naar meditatie voor veteranen met PTSS. (Gepubliceerd: 2014)
- Dillard, J.P., et al. (2019). Metabolic and Physiological Effects of Transcendental Meditation: A Review. Journal of the American Heart Association. Een meta-analyse van studies die de fysiologische effecten van Transcendente Meditatie onderzochten. (Gepubliceerd: 20-03-2019)
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Wat is posttraumatische stressstoornis (PTSS)?
PTSS is een psychische aandoening die kan ontstaan na het meemaken van een schokkende gebeurtenis, met symptomen als flashbacks en angst. Het kan het dagelijks leven ernstig beïnvloeden en vereist een zorgvuldige aanpak.
Hoe kan meditatie helpen bij PTSS?
Meditatie kalmeert de geest, vermindert stress en bevordert ontspanning, waardoor PTSS symptomen kunnen verminderen. Het biedt een manier om beter om te gaan met de emotionele gevolgen van trauma.
Welke soorten meditatie zijn er onderzocht in dit artikel?
Dit artikel onderzoekt vier soorten meditatie: Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), Transcendentale Meditatie (TM), Mindfulness-Based Other (MBO) technieken en Andere Meditaties (OM).
Wat is het verschil tussen deze meditaties?
MBSR is een gestandaardiseerd mindfulness programma, TM is een methode waarbij de geest automatisch tot rust komt, MBO zijn mindfulness technieken die niet direct MBSR zijn, en OM zijn meditaties die geen TM of mindfulness zijn.
Waarom is TM een effectievere methode?
TM is effectiever omdat het de geest moeiteloos tot rust brengt en diepe ontspanning veroorzaakt, met een positieve invloed op de stressresponsen van het lichaam. Hierdoor worden PTSS-symptomen effectiever bestreden.
Zijn er bijwerkingen van meditatie?
Over het algemeen zijn er geen ernstige bijwerkingen van meditatie en wordt het beschouwd als een veilige methode. Meditatie is een veilige en natuurlijke methode om PTSS-symptomen te verminderen.
Wat moet ik doen als ik wil beginnen met mediteren?
Begin met een introductiecursus of individuele sessies en kies een techniek die bij je past. Onder begeleiding leren mediteren kan je helpen om een goede basis te leggen.
