De theorie van morfische resonantie bevindt zich al ruim een halve eeuw buiten het reguliere wetenschappelijke blikveld. Toch begint er langzaam iets te schuiven. De belangstelling groeit, al is het voorzichtig.
De Britse bioloog Rupert Sheldrake werkt al decennialang aan deze theorie, waarin het leren van vaardigheden of het opdoen van kennis niet alleen via directe overdracht plaatsvindt — maar ook via een onzichtbaar veld dat zich door tijd en ruimte uitstrekt.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Volgens de hypothese van morfische resonantie worden nieuwe vaardigheden, zoals skateboarden of programmeren, steeds eenvoudiger om onder de knie te krijgen.
- Het Flynn-effect — de wereldwijde stijging van IQ-scores met zo’n 30% in de 20e eeuw — wordt soms aangehaald als indirect bewijs.
- Bij het populaire woordspel Wordle blijken opvallend veel spelers het juiste woord direct te raden.
- Om zijn hypothese te toetsen, werkt Sheldrake samen met commerciële laboratoria die zich minder gebonden voelen aan academische dogma’s.
- Zelfs de bekende QWERTY-toetsenbordindeling wordt weleens genoemd als voorbeeld.
Wat is morfische resonantie?
Morfische resonantie is een hypothese die uitgaat van het bestaan van een collectief geheugen in de natuur. Volgens deze gedachte kunnen ervaringen of aangeleerde vaardigheden van één organisme invloed hebben op het leerproces van andere, soortgelijke organismen — zelfs als die zich op een andere plek bevinden. Het idee is dat leerervaringen als het ware een spoor nalaten dat opnieuw toegankelijk wordt.
Een controversieel onderzoeksgebied
Rupert Sheldrake heeft zich jarenlang ingezet om deze hypothese wetenschappelijk onderzocht te krijgen. Dat bleek lastiger dan gedacht. Binnen academische kringen roept het onderwerp veel weerstand op. Onderzoekers zijn terughoudend om zich eraan te wagen, uit angst voor reputatieschade, verlies van financiering of harde kritiek vanuit sceptische hoek. In veel instellingen wordt het simpelweg als onwetenschappelijk beschouwd — een lastig label om te doorbreken.
Voordelen morfische resonantie theorie
- Biedt een verklaring voor onverklaarbare leereffecten in de samenleving
- Kan bijdragen aan een dieper begrip van epidemiologie en ziekteverspreiding
- Daagt ons uit om anders te denken over hoe kennis zich verspreidt
- Zou kunnen verklaren waarom sommige nieuwe vaardigheden steeds sneller worden aangeleerd
Nadelen morfische resonantie theorie
- Wetenschappelijk moeilijk te testen door vele beïnvloedende factoren
- Wordt door veel wetenschappers afgewezen als pseudowetenschap
- Testresultaten zijn vaak voor meerdere interpretaties vatbaar
- Kan zowel goede als slechte gewoontes verspreiden in een samenleving
Het Flynn-effect als aanwijzing
Een van de opvallendste voorbeelden die in verband worden gebracht met morfische resonantie, is het zogenoemde Flynn-effect. Psycholoog James Flynn stelde vast dat de gemiddelde IQ-scores wereldwijd sinds 1918 aanzienlijk zijn gestegen — met zo’n 30% in één eeuw tijd.
Opmerkelijk is dat deze stijging niet gepaard gaat met overtuigend bewijs dat mensen ook werkelijk intelligenter zijn geworden. Verklaringen zoals verbeterde voeding, meer blootstelling aan testen of educatieve media bieden slechts een deel van het antwoord. Het verschijnsel lijkt iets mee te dragen dat buiten de gangbare modellen valt.
Lees ook: [Gratis e-Book] Kunnen Gedachten Reizen Zonder Woorden? | Rupert Sheldrake Over Stille Communicatie
Nieuwe onderzoekslijnen
Na jarenlange weerstand vanuit de academische wereld, zoekt Sheldrake naar alternatieve routes. Commerciële laboratoria — vooral actief in de farmaceutische sector — voeren routinematig experimenten uit zonder academische druk of reputatierisico’s. Die onafhankelijkheid biedt ruimte om zijn hypothese alsnog te testen.
Een van de lopende projecten richt zich op het ontstaan van antibioticaresistentie bij E. coli-bacteriën. De centrale vraag: ontwikkelt resistentie zich sneller op andere locaties als het elders al is ontstaan? Een commercieel lab in het Verenigd Koninkrijk voert dit onderzoek uit volgens een vast protocol, zoals Sheldrake wetenschappelijk werk het liefst ziet: precies, onafhankelijk en toetsbaar.
Herkenbare patronen in het dagelijks leven
Ook buiten het laboratorium duiken situaties op die doen denken aan morfische resonantie. Neem het woordspel Wordle van The New York Times. Het aantal spelers dat het juiste woord in één keer raadt ligt opvallend hoog — hoger dan je op basis van kansberekening zou verwachten. Het suggereert een vorm van collectief leervermogen, al valt daar wetenschappelijk nog weinig over te zeggen.
De QWERTY-toetsenbordindeling is een ander voorbeeld dat vaak wordt aangehaald. Oorspronkelijk bedacht om mechanische typemachines te vertragen en blokkering te voorkomen, heeft deze onlogische volgorde zich toch stevig genesteld in ons motorisch geheugen. Alternatieve, ergonomisch slimmere indelingen zijn beschikbaar, maar blijken veel moeilijker aan te leren. Waarom dat zo is, blijft lastig te verklaren.
Verklarende woordenlijst
- Morfische resonantie: Hypothese dat een soort collectief geheugen in de natuur bestaat waardoor kennis en vaardigheden zich onzichtbaar verspreiden
- Flynn-effect: Fenomeen waarbij IQ-scores wereldwijd stijgen zonder dat mensen daadwerkelijk intelligenter worden
- E. coli: Bacterie die vaak gebruikt wordt in wetenschappelijk onderzoek
- Antibiotica resistentie: Het vermogen van bacteriën om te overleven ondanks behandeling met antibiotica
Toepassingen in gezondheid en epidemiologie
Als morfische resonantie daadwerkelijk bestaat, zou dat ingrijpende gevolgen hebben voor hoe we ziekteverspreiding en resistentie begrijpen. Stel dat een bacterie zoals E. coli op één plek resistentie ontwikkelt tegen een antibioticum — dan zou die resistentie zich op andere plaatsen sneller kunnen manifesteren, zelfs zonder directe overdracht van genetisch materiaal.
Bij virussen zoals COVID-19 zou hetzelfde kunnen gelden. Zodra genoeg mensen hersteld zijn, zou hun immuunrespons een soort blauwdruk achterlaten die onbewust beschikbaar komt voor anderen. Volgens deze hypothese draagt herstel dus niet alleen bij aan individuele immuniteit, maar ook aan collectieve informatie die zich onzichtbaar verspreidt.
Lees ook: Nieuw Bewijs voor Morfische Resonantie – Rupert Sheldrake
Lees ook: Is Morfische Resonantie de Ware Structuur van onze Werkelijkheid? – Rupert Sheldrake
Een hypothese in de wachtstand
Wat deze theorie onderscheidt van andere alternatieve verklaringen, is dat het een wetenschappelijke hypothese betreft. Sheldrake beweert niet dat zijn idee bewezen is. Wat hij wél benadrukt, is dat het toetsbaar is — mits er voldoende bereidheid is om dat experiment aan te gaan.
De uitdaging ligt in het opzetten van gecontroleerde experimenten die de invloed van morfische resonantie kunnen loskoppelen van andere verklarende factoren. Als dat lukt, en de uitkomsten bevestigen het effect, dan zouden we onze opvattingen over natuurwetten moeten herzien. In plaats van rigide wetten zouden die dan eerder lijken op gewoontevorming in de tijd.
Lees ook: Zijn onze herinneringen opgeslagen in onze hersenen? – Rupert Sheldrake
Conclusie
Na vijftig jaar blijft morfische resonantie een intrigerend vraagstuk. De aanwijzingen zijn er, maar definitief bewijs ontbreekt. En zolang dat zo is, blijft de theorie balanceren op het snijvlak van nieuwsgierigheid en scepsis.
Toch groeit de interesse. Nieuwe onderzoeksmethoden, buiten de klassieke academische structuren om, geven ruimte aan wat eerder werd weggelachen. Of morfische resonantie werkelijk bestaat, valt nog te bezien. Maar de bereidheid om de vraag opnieuw te stellen, zou weleens de eerste echte stap vooruit kunnen zijn.
Over Rupert Sheldrake
Rupert Sheldrake, Ph.D., is een bioloog en auteur van meer dan 90 wetenschappelijke publicaties en 9 boeken, en medeauteur van 6 boeken. Zijn werk is vertaald in 28 talen. In 2013 werd hij gerekend tot de top 100 Global Thought Leaders door het Duttweiler Institute, een toonaangevende denktank uit Zürich, Zwitserland.
Op ResearchGate, het grootste online netwerk voor wetenschappers en academici, plaatst zijn RG-score van 34,4 hem bij de top 7,5% van onderzoekers, gebaseerd op citaties van zijn peer reviewed publicaties. Op Google Scholar tonen de vele verwijzingen naar zijn werk een indrukwekkende h-index van 40 en een i10-index van 120.
Tien jaar op rij is hij erkend als een van de ‘meest spiritueel invloedrijke levende personen ter wereld’ door Watkins Mind Body Spirit magazine. Zijn werk is belicht in talrijke tijdschriften, kranten en andere media, waaronder New Scientist, The Guardian, Discover magazine, The Spectator, The Washington Post, Die Zeit en op BBC radio en televisie.
Gerelateerde artikelen
![[Gratis e-Book] Kunnen Gedachten Reizen Zonder Woorden? | Rupert Sheldrake Over Stille Communicatie](https://goodfeeling.nl/wp-content/uploads/2025/08/GoodFeeling.nl-xxx-1-768x512.webp)
Veelgestelde vragen
Gerelateerde artikelen
Veelgestelde vragen
Wat houdt morfische resonantie precies in?
Morfische resonantie is een hypothese van bioloog Rupert Sheldrake. Hij stelt dat er een soort collectief geheugen bestaat in de natuur. Wanneer een organisme iets leert of ontwikkelt, wordt het volgens deze theorie makkelijker voor andere soortgenoten om datzelfde te doen — zonder dat daar direct contact voor nodig is. Ervaringen laten sporen na die door anderen opgepikt kunnen worden.
Is er wetenschappelijk bewijs voor dit verschijnsel?
Er bestaan vooral indirecte aanwijzingen, zoals het Flynn-effect of patronen bij het aanleren van nieuwe vaardigheden. Strikt wetenschappelijk bewijs ontbreekt, deels omdat het lastig is om experimenten zo op te zetten dat ze morfische resonantie los van andere factoren kunnen aantonen. Die methodologische uitdaging zorgt ervoor dat veel wetenschappers sceptisch blijven.
Waarom roept deze theorie zoveel discussie op?
De theorie past slecht binnen het klassieke wetenschappelijke wereldbeeld, waarin natuurwetten vaststaand en universeel zijn. Sheldrake stelt daarentegen dat die wetten eerder op gewoontes lijken — en dat botst met fundamentele aannames in de natuurwetenschappen. Veel onderzoekers mijden het onderwerp om reputatieschade of financiële risico’s te vermijden.
Op welke manier wordt de theorie getest?
Sheldrake laat experimenten uitvoeren bij commerciële laboratoria. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht of antibioticaresistentie bij E. coli sneller ontstaat op plekken waar het eerder al is waargenomen. Ook worden gedragspatronen geanalyseerd in spellen zoals Wordle, waarbij opvallend veel mensen het juiste woord in één keer lijken te raden.
Wat als morfische resonantie werkelijk blijkt te bestaan?
Dat zou invloed hebben op meerdere vakgebieden — van biologie en psychologie tot fysica en geneeskunde. Het zou verklaringen kunnen bieden voor collectieve leerpatronen, het afnemen van virulentie bij infectieziekten, en zelfs voor de manier waarop technologische vaardigheden zich verspreiden in een samenleving. Kortom: het zou onze kijk op kennisoverdracht fundamenteel veranderen.
