Ijskernen laten zien dat loodvervuiling uit de Romeinse tijd het gemiddelde IQ in Europa met 2 tot 3 punten heeft verlaagd. Dit legt een verband tussen mijnbouw in de oudheid en een afname in denkvermogen. Dit onderzoek benadrukt hoe lang industriële activiteiten al schadelijk zijn voor de gezondheid van mensen.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Loodvervuiling uit de Romeinse tijd heeft het gemiddelde IQ in Europa met 2 tot 3 punten verlaagd. Dit komt door mijnbouw en het smelten van metalen in die tijd.
- Onderzoekers hebben ijskernen uit het Noordpoolgebied gebruikt om de hoeveelheid lood in de lucht in de tijd van het oude Rome te bepalen. Ze ontdekten dat er een verband is tussen blootstelling aan lood en een achteruitgang van het denkvermogen.
- Zelfs kleine hoeveelheden lood kunnen gevaarlijk zijn, vooral voor de ontwikkeling van de hersenen van kinderen. De vervuiling in die tijd was vooral afkomstig van mijnbouw en het smelten van metalen in Europa.
- Met behulp van computermodellen kon de hoeveelheid lood in de lucht over heel Europa in kaart worden gebracht. Dit in combinatie met ander onderzoek, liet zien dat er een verband is tussen lood en een afname van het denkvermogen.
- De onderzoekers schatten dat het gemiddelde IQ van de Europese bevolking met minstens 2 tot 3 punten is gedaald. Dit is een gevolg van de loodvervuiling in de Romeinse tijd.
Wetenschappers van het DRI hebben ijskernen uit het Noordpoolgebied onderzocht om de hoeveelheid lood in de lucht in de tijd van het oude Rome te bepalen. Ze ontdekten dat er een verband is tussen blootstelling aan lood en een achteruitgang van het denkvermogen.
De Gevolgen van Lood op de Hersenen
Blootstelling aan lood is een groot probleem voor de gezondheid. Zelfs kleine hoeveelheden lood kunnen gevaarlijk zijn, vooral voor de ontwikkeling van de hersenen van kinderen. Onderzoekers van het Desert Research Institute (DRI) hebben eerder ijskernen uit het Noordpoolgebied gebruikt om vervuiling in de lucht terug te leiden naar het Romeinse Rijk. In een nieuw onderzoek wordt verder gekeken naar hoe de loodvervuiling uit die periode de Europese bevolking mogelijk heeft beïnvloed.
De studie, gepubliceerd op 6 januari in de Proceedings of the National Academy of Sciences, analyseerde gegevens van drie ijskernen uit het Noordpoolgebied. Hiermee werden de hoeveelheden lood in de lucht gemeten tussen 500 voor Christus en 600 na Christus. Deze periode omvat de opkomst van de Romeinse Republiek en de val van het Romeinse Rijk, met speciale aandacht voor de Pax Romana. Dit was een periode van ongeveer 200 jaar waarin het Rijk op zijn machtigst was.
Waar de Loodvervuiling Vandaan Kwam
Door onderzoek naar verschillende soorten lood, konden de onderzoekers vaststellen dat de vervuiling in die tijd vooral afkomstig was van mijnbouw en het smelten van metalen in Europa. Met behulp van geavanceerde computermodellen die de bewegingen van de lucht nabootsen, konden ze kaarten maken van de hoeveelheid loodvervuiling in de lucht over heel Europa. Door dit te combineren met ander onderzoek dat aantoont dat lood de hersenen kan beschadigen, schatten de onderzoekers dat het gemiddelde IQ van de Europese bevolking met minstens 2 tot 3 punten is gedaald.
Verklarende woordenlijst
- Ijskernen: Lange cilinders van ijs die uit gletsjers of ijskappen worden gehaald en informatie bevatten over het verleden.
- Atmosferische vervuiling: Verontreiniging van de lucht door schadelijke stoffen.
- Cognitieve achteruitgang: Een afname van het denkvermogen, zoals geheugen, concentratie en probleemoplossing.
- Loodisotopen: Verschillende vormen van lood die een verschillende massa hebben en kunnen worden gebruikt om de herkomst van lood te bepalen.
- Pax Romana: Een periode van vrede en welvaart in het Romeinse Rijk.
Nieuwe Manieren van Onderzoek
“Dit is het eerste onderzoek dat gegevens over vervuiling uit een ijskern gebruikt om te bepalen hoeveel vervuiling er in de lucht was en wat de gevolgen daarvan waren voor mensen,” zegt Joe McConnell, professor in hydrologie bij DRI en de belangrijkste auteur van de studie. “Het is heel bijzonder dat we dit kunnen doen voor een periode van 2000 jaar geleden.”
Het laboratorium van McConnell bij het DRI onderzoekt al tientallen jaren ijskernen van plaatsen zoals Groenland en Antarctica. Op deze plekken zijn in de loop van duizenden jaren dikke ijslagen gevormd. Met speciale boren worden ijskolommen tot wel 3400 meter lang uit het ijs gehaald. Hoe dieper de onderzoekers boren, hoe verder ze teruggaan in de geschiedenis van de aarde.
De onderzoekers bepalen de ouderdom van de ijslagen met behulp van gegevens over vulkaanuitbarstingen. Deze laten een soort ‘stempel’ achter in het ijs, net zoals een ansichtkaart uit het verleden. Ook zitten er gasbellen in het ijs die informatie geven over de samenstelling van de atmosfeer in vroegere tijden. Daarnaast kunnen verontreinigende stoffen zoals lood gebruikt worden om informatie te krijgen over mijnbouw en andere industriële activiteiten in het verleden.
Informatie uit Het Verleden
McConnell begon meer dan twintig jaar geleden met het ontwikkelen van methoden om zeer gedetailleerde gegevens over lood in ijs te verkrijgen. Hij paste deze methoden eerst toe op de recentere geschiedenis. Toen archeologen en historici hiervan hoorden, vroegen ze hem om deze technieken ook te gebruiken voor de Romeinse tijd. Ze hoopten hiermee antwoorden te vinden op historische vragen.
“Dit onderzoek heeft ons begrip van die tijd veranderd. We hebben nauwkeurige verbanden gevonden tussen de hoeveelheid lood in de lucht en historische gebeurtenissen, zoals een afname van de bevolking door plagen en epidemieën”, voegt Andrew Wilson van de Universiteit van Oxford toe, een van de auteurs van het onderzoek. In de oudheid kwam loodvervuiling vooral door het winnen van zilver. Hierbij werd het loodrijke mineraal galena gesmolten om het zilver eruit te halen. Bij dit proces kwam er voor elke hoeveelheid gewonnen zilver duizenden keren meer lood in de lucht terecht.
Loodvervuiling in de Twintigste Eeuw
In de 20e eeuw kwam loodvervuiling vooral door de uitlaatgassen van auto’s die benzine met lood verbrandden. Nadat in 1970 in de VS de Clean Air Act werd aangenomen, die het gebruik van lood in benzine beperkte, hebben onderzoekers een sterke afname van de hoeveelheid lood in het bloed van mensen gezien. De wijdverspreide blootstelling aan lood, vooral bij kinderen geboren tussen 1950 en 1985, heeft wetenschappers geholpen om de effecten van lood op de gezondheid en de ontwikkeling van de hersenen te onderzoeken.
“Nu de loodvervuiling de laatste 30 jaar is afgenomen, is het voor onderzoekers en artsen steeds duidelijker geworden hoe schadelijk lood is voor de ontwikkeling van mensen,” zegt McConnell.
De Effecten van Lood op de Gezondheid
Bij volwassenen kan blootstelling aan hoge hoeveelheden lood leiden tot onvruchtbaarheid, bloedarmoede, geheugenverlies, hart- en vaatziekten, kanker en een slechtere werking van het immuunsysteem. Bij kinderen kan zelfs blootstelling aan kleine hoeveelheden lood leiden tot een lager IQ, concentratieproblemen en slechtere schoolprestaties. De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) beschouwt een loodniveau in het bloed van 3,5 µg/dl als een punt waarop medische hulp nodig is voor kinderen. Ze hebben ook aangegeven dat er geen veilige hoeveelheid lood is waaraan mensen blootgesteld kunnen worden.
“Het is bekend dat lood veel verschillende effecten op de menselijke gezondheid heeft. We hebben ons in dit onderzoek gericht op een afname van het denkvermogen omdat we dit makkelijk in cijfers kunnen uitdrukken,” zegt Nathan Chellman, onderzoeker bij DRI en een van de auteurs van het onderzoek. “Een IQ-verlaging van 2 tot 3 punten lijkt misschien niet veel, maar als je dit toepast op de hele Europese bevolking, is het toch wel een groot probleem.”
Uit het onderzoek bleek dat de hoeveelheid lood in de lucht begon toe te nemen tijdens de IJzertijd en een piek bereikte aan het einde van de 2e eeuw voor Christus, tijdens de bloei van de Romeinse Republiek. Daarna nam de hoeveelheid lood sterk af in de 1e eeuw voor Christus, tijdens de crisis van de Romeinse Republiek. Rond 15 voor Christus nam de hoeveelheid lood weer toe, na de opkomst van het Romeinse Rijk.
De loodvervuiling bleef hoog tot de Antonijnse pest, die het Romeinse Rijk van 165 tot 180 na Christus ernstig trof. Pas in de Hoge Middeleeuwen, in het begin van het 2e millennium na Christus, was er meer lood in de lucht in het Noordpoolgebied dan tijdens de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk. Volgens het onderzoek kwam er tijdens de 200 jaar dat het Romeinse Rijk op zijn machtigst was, meer dan 500.000 ton lood in de lucht terecht.
Hoewel ijskerngegevens laten zien dat de loodvervuiling in het Noordpoolgebied in de jaren 70 van de vorige eeuw tot wel 40 keer hoger was dan tijdens de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk, laat dit onderzoek zien dat “mensen al duizenden jaren hun eigen gezondheid schaden door industriële activiteiten”, zegt McConnell. Dit onderzoek is gepubliceerd op 6 januari 2025.
Geraadpleegde bronnen:
- “Loodvervuiling in de lucht in heel Europa, verhoogde loodniveaus in het bloed en een afname van het denkvermogen door mijnbouw en het smelten van metalen in de Romeinse tijd”, door Joseph R. McConnell, Nathan J. Chellman, Andreas Plach, Sophia M. Wensman, Gill Plunkett, Andreas Stohl, Nicole-Kristine Smith, Bo Møllesøe Vinther, Dorthe Dahl-Jensen, Jørgen Peder Steffensen, Diedrich Fritzsche, Sandra O. Camara-Brugger, Brandon T. McDonald en Andrew I. Wilson, 6 januari 2025, Proceedings of the National Academy of Sciences. https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2419630121
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Wat is het verband tussen de Romeinse tijd en loodvervuiling?
Onderzoekers hebben ijskernen geanalyseerd en ontdekt dat er in de Romeinse tijd veel lood in de lucht terecht kwam door mijnbouw en het smelten van metalen. Deze vervuiling heeft zich verspreid over Europa. De studie linkt dit aan een significante verlaging van het gemiddelde IQ in die periode.
Hoe beïnvloedde loodvervuiling het denkvermogen?
Lood is schadelijk voor de hersenen, vooral bij kinderen. De blootstelling aan lood in de Romeinse tijd heeft volgens de onderzoekers geleid tot een gemiddelde IQ-daling van 2 tot 3 punten bij de Europese bevolking. Dit wordt veroorzaakt door de schadelijke effecten van lood op de hersenontwikkeling.
Hoe weten wetenschappers dit uit ijskernen?
IJskernen bevatten lagen ijs die teruggaan tot duizenden jaren geleden. Door deze lagen te onderzoeken, kunnen wetenschappers de samenstelling van de atmosfeer in het verleden analyseren. Dit omvat ook de aanwezigheid van lood, waardoor de hoeveelheid vervuiling uit verschillende periodes kan worden bepaald.
Like ons op Facebook om meer artikelen zoals deze in je feed te zien verschijnen die je anders zou missen.
