Vele jaren geleden kochten we een grote zinken kuip op een vlooienmarkt, die je nu kunt gebruiken als jouw ‘tuin in een kuip’. Hier kun je een scala aan eetbare gewassen verbouwen. Elk jaar kun je een andere beplanting bedenken, waardoor er iedere keer weer een nieuwe miniatuur groentetuin ontstaat.
Eén jaar kweekte ik een reeks van slasoorten, een ander jaar een kleurrijke mix van eetbare bloemen. In plaats van slechts één soort groente of kruid te verbouwen, kun je ook combinaties van gewassen planten. Deze combinaties leveren altijd een mooie gevarieerde oogst op.
Omdat de kuip letterlijk maar drie meter van je achterdeur staat, loop je er vast meerdere keren per dag langs en krijgen de planten altijd de aandacht die ze nodig hebben. De nabijheid van de keuken betekent ook dat het heel gemakkelijk is om tijdens het koken even naar buiten te lopen.
Pluk wat bladeren voor een salade of eetbare bloemen als garnering. Het is onmogelijk om de versheid te overtreffen van producten die zo dicht bij de plek worden verbouwd waar ze worden gegeten!
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Kies voor een zinken kuip als een flexibele en verplaatsbare tuin. Zo kun je eenvoudig verschillende eetbare gewassen kweken en je eigen miniatuurtuin creëren.
- Zorg voor een goede afwatering door gaten te boren en een laag grind te gebruiken. Dit voorkomt wateroverlast en bevordert een gezonde groei van je planten.
- Gebruik een mix van potgrond, wormenmest en zand voor de ideale bodem. Deze combinatie zorgt voor voldoende voeding en een goede waterhuishouding voor je planten.
- Oogst het hele jaar door door slim te kiezen welke groenten je per seizoen plant. Zo heb je altijd verse ingrediënten bij de hand voor een heerlijke salade.
- Zaai mosterdzaad in het voorjaar, plant sla in de zomer en kies voor winterpostelein en veldsla in de herfst en winter. Op deze manier kun je optimaal profiteren van de verschillende seizoenen.
De voorbereiding van de Kuip
Voordat je de ‘tuin in een kuip’ vult, boor je verschillende gaten in de bodem. Vervolgens leg je er een laag grind in en bedek je die met een stuk geweven landschapsdoek. Dit voorkomt dat het grind en de potgrond zich vermengen en maakt het gemakkelijker om de grond opnieuw te gebruiken.
Je kunt de kuip ook op een paar bakstenen zetten, zodat het water vrij kan weglopen. De kuip heeft een behoorlijke hoeveelheid potgrond nodig. Begin met een commerciële potgrond, maar voeg er veel van je zelfgemaakte wormenmest en wat scherp zand aan toe.
Deze toevoegingen verbeteren zowel het vasthouden van water als de afwatering van het mengsel. Je kunt de potgrond meerdere jaren achter elkaar hergebruiken en voeg altijd ongeveer 25 tot 30 procent verse wormenmest toe.
Na het beplanten van de ‘tuin in een kuip’ voeg je een laag mulch toe (meestal cacaodoppen, wat hier in Nederland een afvalproduct is). Dit vertraagt de verdamping, zodat de bak minder vaak water nodig heeft. Tijdens het groeiseizoen geef je vloeibare mest, ofwel verdund afvalwater van je wormenbak (1:10) of van de bokashi (1:100).
Verklarende woordenlijst
- Polyculturen: Het verbouwen van meerdere gewassen door elkaar op hetzelfde stuk grond, wat kan leiden tot een betere benutting van de ruimte en een gezondere bodem.
- Mulch: Een laag organisch materiaal, zoals cacaodoppen, die op de bodem wordt aangebracht om vocht vast te houden en de groei van onkruid te verminderen.
- Wormencompost: Compost gemaakt met behulp van wormen, een rijke bron van voedingsstoffen voor planten en een goede bodemverbeteraar.
- Bokashi: Een methode van composteren waarbij organisch afval wordt gefermenteerd met behulp van effectieve micro-organismen, wat resulteert in een voedingsrijke bodemverbeteraar.
- Winterpostelein: Een winterharde bladgroente, ook bekend als claytonia of mijnwerkersla, die in de koudere maanden geoogst kan worden.
Het hele Jaar door een Salade Bar
Als het op salades aankomt, is het verschil tussen zelfgekweekte ‘verse’ en in de winkel gekochte ‘verse’ zelfs nog groter dan bij andere groenten. Verwelkte bladeren met bruine randen in plastic zakken die al dagen in de winkel liggen, lijken op geen enkele manier op de levendige, vers geoogste producten.
Minder duidelijk, maar niet minder belangrijk, is het verschil in de hoeveelheid vitaminen. Vooral vitamine C is erg instabiel en breekt snel af vanaf het moment dat planten zijn geoogst. Dus hoe verser je salade, hoe meer voedingsstoffen het bevat en hoe beter het voor je is.
Salade per Seizoen
Als je voor elk seizoen een geschikte slasoort kiest en verschillende manieren van oogsten toepast, kun je het grootste deel van het jaar verse slabladeren oogsten. In deze beplanting betekent het dat je in het voorjaar verschillende soorten mosterdzaad zaait en oogst als ‘snij en kom weer terug’, en vervolgens in de zomer sla plant en afzonderlijke slabladeren plukt.
Voor een winteroogst kun je veldsla en winterpostelein zaaien, enkele van de meest winterharde bladgroenten die er zijn. Je ‘tuin in een kuip’ is wellicht relatief groot en biedt ruimte voor variatie, maar je kunt de beplanting voor een kleinere bak ook vereenvoudigen.
Zaai bijvoorbeeld slechts één soort mosterd en slechts een paar slasoorten. Idealiter staat de bak in het voorjaar, de herfst en de winter op een zonnige plek, maar tijdens de zomermaanden op een half beschaduwde plek.
Lente: mosterdzaad
Zodra het weer wat warmer wordt, begin je met het zaaien van mosterdzaad in brede, evenwijdige rijen met een tussen afstand van ongeveer 10 centimeter. Voor je meest recente beplanting koos ik een kleurrijke mix van zes verschillende soorten: ‘Pink Lettucy’, ‘Ruby Streaks’, ‘Golden Streaks’, ‘Osaka Purple’ en paarse mizuna, evenals de bekende rucola.
Een andere mogelijkheid is om een zak gemengd mosterdzaad te kopen en de zaden breedwerpig uit te strooien. In dit geval zal waarschijnlijk wat uitdunnen nodig zijn, maar dat is geen probleem, want de jonge plantjes zijn ook lekker om te eten.
Mosterdzaad is een van de snelst groeiende groenten en je kunt ze vaak al vier weken na het zaaien oogsten. Doe dit door de bladeren ongeveer twee centimeter boven de grond af te snijden en de planten vervolgens opnieuw te laten groeien. Afhankelijk van de soort en de weersomstandigheden kun je ongeveer drie keer oogsten voordat de planten beginnen door te schieten.
Zomer: sla
Rond half juni, wanneer de mosterdplanten beginnen door te schieten, trek je ze eruit en plant je sla die in april op de vensterbank is voorgezaaid. Natuurlijk kun je ook planten kopen als je geen ruimte hebt om te zaaien, maar je keuze aan soorten is dan beperkter.
De beste soorten sla om hier te kweken zijn de soorten die geschikt zijn om blad voor blad te oogsten. Om te zorgen voor variatie in kleur en textuur, koos ik een mix van losbladige sla, ijsbergsla en Romeinse sla (‘Pinokkio’, ‘Claremont’, ‘Flame’ en ‘Jack Ice’), waarbij ik in totaal 23 planten in mijn bak plaatste.
Door herhaaldelijk alleen de buitenste bladeren van elke plant te plukken in plaats van hele kroppen te oogsten, kon je wekenlang van dezelfde planten blijven oogsten. Dit is ook de reden waarom de planten zo dicht op elkaar kunnen groeien: de voortdurende oogst betekent dat ze nooit te groot zullen worden.
Herfst/winter: veldsla en winterpostelein
Rond eind augustus is een goed moment om te beginnen met de laatste salades van het seizoen: winterpostelein (ook bekend als claytonia of mijnwerkersla) en veldsla (ook wel lamssla of mâche genoemd).
Er zijn twee manieren om dit te doen: je kunt zowel veldsla als winterpostelein direct in de bak zaaien in rijen met een tussen afstand van ongeveer 10 tot 15 centimeter, of je kunt de planten in modules of een zaaitray starten en ze later verplanten, waarbij je de afzonderlijke planten in beide richtingen op 10 centimeter uit elkaar plant.
Als je direct zaait, kun je beginnen met oogsten door sommige planten uit te dunnen en andere groter te laten groeien. Als je afzonderlijke planten plant, kun je de bladeren herhaaldelijk afsnijden en de planten opnieuw laten groeien. Op een beschutte plek (bijvoorbeeld tegen een muur op het zuiden) zullen de planten sneller teruggroeien en meer oogst opleveren.
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Kan ik dit ook met een kleinere tuinbak doen?
Jazeker! Pas de hoeveelheid planten en soorten aan de beschikbare ruimte aan. Een kleinere bak is prima voor één soort sla of kruiden.
Welke grondsoort is het beste voor mijn tuinbak?
Gebruik een goede potgrond, aangevuld met compost en zand voor optimale drainage en waterretentie. Hergebruik de grond en voeg jaarlijks verse compost toe.
Hoe vaak moet ik de planten water geven?
De waterbehoefte hangt af van het weer en de plant. Een mulchlaag helpt de grond vochtig te houden. Controleer regelmatig de vochtigheid van de grond.
