Wat gebeurt er eigenlijk als we spiritualiteit gebruiken om pijn te vermijden? Meditatie of yoga kunnen ogenschijnlijk kalmerend werken, maar soms worden ze ongemerkt manieren om afstand te houden van wat wringt. In dit artikel kijken we naar een minder bekende valkuil: spirituele bypassing.
Toen ik de term voor het eerst tegenkwam, wist ik niet meteen wat ik ermee moest. Het idee dat iemand spirituele technieken inzet om innerlijke onrust of oud verdriet te ontwijken, kwam onverwacht dichtbij. Het bracht iets in beweging — ook in mijn eigen kijk op gewoontegedrag.
Ik realiseerde me dat ik soms naar meditatie of yoga greep op momenten waarop alles me even te veel werd. Niet vanuit aanwezigheid, maar eerder om dat overweldigende gevoel tijdelijk op afstand te houden.
En precies daar ligt een risico. Spiritualiteit kan veel brengen, maar het kan ook iets toedekken wat juist gezien wil worden. Het effect is dan dat echte groei op de achtergrond raakt.
Waar komt de term spirituele bypassing vandaan?
De uitdrukking spirituele bypassing werd begin jaren tachtig geïntroduceerd door John Welwood, een Boeddhistisch leraar en psychotherapeut. In zijn werk merkte hij dat mensen regelmatig spirituele concepten en rituelen inzetten om emotionele pijn te vermijden in plaats van die daadwerkelijk aan te raken. Lees hier meer over het ego in spirituele groei.
Zijn bevindingen bleken herkenbaar voor veel therapeuten en coaches. Sindsdien wordt het begrip ook breder erkend in psychologische en spirituele literatuur. Ook in bredere groeitrajecten krijgt de rol van vermijding steeds meer aandacht.
Hoe ziet spirituele bypassing eruit?
Het is vaak subtiel. Juist daardoor kan het zich makkelijk nestelen. Het gebeurt bijvoorbeeld wanneer je besluit om enkel ‘licht en liefde’ te sturen, terwijl je eigenlijk boosheid voelt. Of als je iedere keer weer gaat mediteren zodra iets ouds wordt geraakt, in plaats van even te blijven bij dat wat zich aandient.
Bij mezelf merkte ik dat ik de stilte van meditatie soms gebruikte als manier om te vluchten. En dat ik tijdens yoga niet altijd werkelijk aanwezig was. Het voelde veiliger dan voelen wat er onder de oppervlakte speelde.
Wanneer spiritualiteit een schild wordt, mis je de diepere lagen van je eigen proces. De rafelranden, de onrust, de vragen — die vormen juist de poort naar echte integratie. Door die over te slaan, blijf je steken op een bekend en comfortabel niveau.
Eerlijk naar jezelf kijken vraagt moed. Toch is dat vaak het kantelpunt. Niet door pijn uit de weg te gaan, maar door jezelf ruimte te geven om alles te ervaren wat er leeft — ook wat je liever niet onder ogen komt.
Spirituele bypassing laat zich zelden luid aankondigen. Het glijdt er stilletjes in. Terwijl je denkt dat je goed bezig bent, schuif je zonder het door te hebben essentiële gevoelens aan de kant. En zo raak je verwijderd van wat werkelijk heling in gang zet.
Herkenbare vormen van spirituele bypassing in het dagelijks leven
Spirituele bypassing neemt vaak een vorm aan die vertrouwd aanvoelt. Een veelvoorkomend voorbeeld is het gebruiken van yoga als een veilige plek waar emoties op afstand blijven. In plaats van via het lichaam contact te maken met wat er speelt, verdwijnt iemand in de houdingen — zonder werkelijk stil te staan bij de binnenwereld.
Ook affirmaties worden niet altijd effectief gebruikt. Positieve zinnen kunnen ondersteunend zijn, zolang ze niet worden ingezet om verdriet of frustratie te overschreeuwen. Zodra er een kloof ontstaat tussen wat je uitspreekt en wat je voelt, gaat er iets wringen.
Op het eerste gezicht kan die strategie rust geven. Maar wanneer het langere tijd wordt volgehouden, raakt het fundament uit evenwicht. Innerlijke stilte heeft waarde — tenzij je hem inzet om iets te dempen dat gehoord wil worden.
Waar raakt spirituele bypassing aan toxic positivity?
De grens tussen spirituele bypassing en toxic positivity is vaak dun. Die laatste draait om een overdreven nadruk op het positieve — uitspraken als “alles gebeurt met een reden” of “hou je trilling hoog” worden herhaald zonder ruimte te maken voor wat schuurt of botst.
Binnen spirituele kringen hoor je soms dat negatieve gedachten moeten worden losgelaten, of dat boosheid niet goed is voor je energie. Maar wanneer het ongemak structureel wordt vermeden, groeit er iets in de schaduw dat je ontwikkeling vertraagt.
Dat is vergelijkbaar met hoe toxische schuldgevoelens ontstaan. Het vraagt ruimte om alles wat er speelt toe te laten, ook als het ongemakkelijk is. Juist daarin ligt vaak de kracht van heling.
Wat zijn de gevolgen van spirituele bypassing?
Wie zich langdurig verliest in spirituele bypassing, merkt dat werkelijke vooruitgang uitblijft. Op het gebied van mentale gezondheid ontstaan er signalen van stilstand — weinig zelfinzicht, herhalende patronen, emotionele vervlakking.
Wat je structureel niet erkent, blijft op een andere manier kloppen. Oude pijn laat zich zelden stilletjes wegduwen — ze keert terug in relaties, lichamelijke spanningen of wisselende stemmingen. En zo kun je onbewust blijven ronddraaien in processen die je dacht al verwerkt te hebben.
De gevolgen beperken zich niet tot het individu. Ook binnen vriendschappen of spirituele gemeenschappen kan vermijding leiden tot afstand, onbegrip of oppervlakkige verbinding. Door meer bewustzijn te brengen in deze patronen ontstaat ruimte voor authentieke genezing — met jezelf en in contact met anderen.
Hoe herken je spirituele bypassing?
Het lastige aan spirituele bypassing is dat het zich niet aankondigt met een duidelijk signaal. Het sluipt naar binnen via goede bedoelingen. Een veelvoorkomende aanwijzing is de neiging om vooral licht en liefde te willen voelen — terwijl je structureel uit de weg gaat wat ongemakkelijk is.
Ook het gebruik van spirituele taal of rituelen om emoties glad te strijken of te verzachten kan iets verhullen. Wanneer iemand zich verliest in spirituele routines — zoals dagelijks mediteren of intensief yoga beoefenen — zonder ooit werkelijk stil te staan bij innerlijke onrust, ontstaat er een scheefgroei in het proces.
Zelfonderzoek is daarin essentieel. Eerlijke momenten van zelfreflectie maken zichtbaar of je oefent vanuit verbondenheid, of om iets niet te hoeven voelen. Het gaat niet om een keuze tussen verdieping of verwerking — het is de combinatie die kracht geeft.
Spirituele bypassing door culturele en religieuze brillen
Spirituele bypassing is geen typisch westers verschijnsel. Het komt in veel spirituele tradities voor, elk met hun eigen mechanismen van vermijding. In de christelijke spiritualiteit zie je het bijvoorbeeld terug in oproepen tot vergeving, ook als pijn of onrecht nog niet erkend is.
Ook binnen oosterse stromingen zoals het boeddhisme kan er een kloof ontstaan tussen de beoefening en het dagelijks leven. Meditatie wordt dan eerder een schuilplaats dan een plek om werkelijk te voelen wat er speelt.
Geen enkele traditie is automatisch vrij van vermijding. Dat onder ogen zien, opent de mogelijkheid om met meer eerlijkheid naar je eigen beoefening te kijken. Daarvoor is een open houding nodig — én de bereidheid om ook je spirituele referentiekader af en toe te bevragen.
Hoe herstel je van spirituele bypassing?
Herstellen van spirituele bypassing vraagt om moedige keuzes. Het begint met naar binnen keren, niet om te vluchten, maar om contact te maken met wat daar leeft. Ondersteuning via psychotherapie, lichaamsgerichte begeleiding of gesprekken met een integere coach kan hierbij van grote waarde zijn.
Achter het verlangen naar spirituele zuiverheid schuilt vaak een oude wond. Iets dat lang niet gezien mocht worden, of te pijnlijk leek om toe te laten. Werkelijke genezing begint wanneer je toelaat wat er al die tijd al was.
Dat betekent niet dat je spirituele beoefening moet loslaten. Meditatie, yoga en andere rituelen kunnen juist krachtiger worden wanneer ze ingebed zijn in een eerlijk proces van voelen en verwerken. Dan wordt spiritualiteit geen ontsnapping, maar een bedding voor wat geleefd wil worden.
Spirituele bypassing in een moderne context
In deze tijd heeft spirituele bypassing nieuwe vormen aangenomen. De invloed van sociale media is groot: spiritualiteit wordt breder gedeeld, maar tegelijk ook versimpeld tot plaatjes, quotes of hashtags.
Zodra spiritualiteit een lifestyle wordt in plaats van een innerlijke praktijk, dreigt de diepgang te verdwijnen. De aandacht verschuift dan van persoonlijke groei naar imago en herkenbaarheid. En juist daar zit een risico: dat het ongemakkelijke werk wordt overgeslagen — het werk dat in stilte gebeurt, buiten beeld.
Ook de invloed van popcultuur is merkbaar. Rituelen worden losgemaakt van hun oorspronkelijke bedding, terwijl intentie en context langzaam vervagen. Maar zonder die onderlaag verliest spiritualiteit haar kracht en richting.
Juist daarom maken persoonlijke verhalen verschil. Ervaringen van mensen die zichzelf zijn tegengekomen in hun beoefening, geven inzicht in hoe subtiel spirituele bypassing zich kan aandienen. Of dat nu gebeurt via meditatie, of door een spirituele uitleg te geven aan iets wat eigenlijk onverwerkt is — het zijn herkenbare patronen voor wie eerlijk durft te kijken.
In persoonlijke ontwikkeling ligt geen eindpunt met applaus te wachten. Het gaat om de weg zelf. En die vraagt om aanwezigheid — ook als het schuurt of leeg aanvoelt.
Groei is zelden gepolijst. Ze is vaak rauw, eerlijk en verrassend alledaags. Ze vraagt dat je blijft verschijnen — ook voor de delen in jezelf waar je liever omheen zou lopen.
Conclusie
Wie zich toelegt op authentieke spirituele groei, komt vroeg of laat uit bij ongemak. Daarin schuilt geen tekort — wel een uitnodiging. Die uitnodiging vraagt om stil te worden, niet als vlucht, maar om echt te luisteren.
Als je bereid bent ook je schaduwkanten aan te kijken, wordt zichtbaar waar de beweging ligt. Niet in perfectie, maar in het toelaten van wat gevoeld wil worden — juist als het wringt of schuurt.
Spirituele beoefening verandert dan van vorm. Het wordt geen laag om achter te schuilen, maar een bedding waarin alles mag verschijnen. En zo ontstaat een weg die draaglijk én levend is — met lagen, nuances en ruimte voor echte ontmoeting.
Deze blog biedt geen antwoord in één zin. Wel een richting. Een richting naar dieper kijken, eerlijker voelen, zachter aanwezig zijn bij wat zich aandient. Want dáár begint heling — en dáár krijgt spiritualiteit een betekenis die klopt.
Geraadpleegde bronnen:
De onderstaande referenties vormen de inhoudelijke onderbouwing van dit artikel.
-
Spiritual Bypassing als een afweermechanisme – Deze pagina beschrijft hoe spirituele bypassing het gebruik van spirituele verklaringen omvat om ingewikkelde emoties of psychologische problemen te vermijden of te negeren.
-
Spiritual Bypassing & Toxic Positivity: How to Avoid Them – Deze bron definieert spirituele bypassing als het gebruik van spiritualiteit om onopgeloste problemen op persoonlijk, interpersoonlijk of systemisch niveau te vermijden.
-
[Wat is Spiritual Bypassing? (Beware of These 10 Types)](https://lonerwolf.com › Traps & Pitfalls) – Deze pagina biedt een diepgaande blik op spirituele bypassing, inclusief de verschillende vormen waarin het zich kan manifesteren.
-
[Spiritual Bypass: 5 Common Examples, Why It Happens](https://melissanoelrenzi.com › Blog) – Deze blogpost beschrijft veelvoorkomende voorbeelden van spirituele bypassing en waarom het gebeurt.
-
[Het gevaar van het omzeilen van je emoties](https://www.dralisoncook.com › Posts) –
- https://globalheart.nl/spiritualiteit/spiritual-bypassing/
Gerelateerde artikelen
Veelgestelde vragen
Wat is spirituele bypassing?
Spirituele bypassing is het gebruik van spirituele praktijken en overtuigingen om onverwerkte emotionele pijn, trauma of psychologische problemen te vermijden in plaats van ze aan te pakken. Het is een manier om moeilijke gevoelens te ontwijken door toevlucht te zoeken in spiritualiteit.
Hoe herken je spirituele bypassing bij jezelf?
Je herkent spirituele bypassing aan een constante behoefte om positief te zijn, het vermijden van negatieve emoties, het gebruik van spirituele taal om problemen te minimaliseren en het vluchten in spirituele praktijken zonder echt naar je innerlijke onrust te luisteren.
Wat zijn de gevolgen van spirituele bypassing?
De gevolgen van spirituele bypassing zijn onder meer een gebrek aan zelfinzicht, het onderdrukken van emotionele signalen, het herhalen van oude pijnstukken in nieuwe vormen en het stagneren van persoonlijke groei. Het kan ook schade aanrichten in relaties en spirituele gemeenschappen.
