Waarom Virtuele Natuur Nooit De Echte Kan Vervangen – Wetenschapper Kondo Legt Het Uit

Alleen al het kijken naar natuurbeelden via virtual reality lijkt positieve effecten te hebben op onze gezondheid — en zet wetenschappers ertoe aan om beter te begrijpen waarom directe ervaring met echte natuur onvervangbaar blijft.

Al tientallen jaren proberen onderzoekers te achterhalen hoe contact met de natuur — of het nu gaat om een wandeling door het bos, bomen in de straat of zelfs een kamerplant — je lichaam en geest kan ondersteunen.

De laatste jaren verschuift die aandacht naar een nieuwe vraag: kunnen we sommige van die voordelen ook ervaren via virtuele natuur? Die interesse is niet uit de lucht komen vallen. Ze wordt gevoed door toenemend bewijs dat blootstelling aan natuurlijke omgevingen daadwerkelijk meetbare gezondheidswinst oplevert.

“We zien echt dagelijks nieuwe onderzoeken verschijnen die de voordelen van leven en verblijven in groene gebieden meten, kwantificeren en aantonen,” zegt Michelle Kondo, onderzoeker bij de Amerikaanse Forest Service.

Volgens Kondo komt die stroom van bevindingen deels voort uit de digitalisering van medische dossiers. Hierdoor kunnen grote gezondheidsdatabases worden gekoppeld aan satellietbeelden, die inzicht geven in hoeveel ‘groen’ mensen in hun directe omgeving ervaren.

En uit die analyses komt een patroon naar voren: hoe groener de leefomgeving, hoe groter de kans op betere gezondheidskenmerken. Of het nu gaat om parken, bomenrijen of natuurlijke zones in de stad — de impact lijkt breed en merkbaar.

“We weten inmiddels genoeg om te stellen dat blootstelling aan natuur gunstig is voor de meeste mensen, in de meeste omstandigheden,” zegt milieupsycholoog en epidemioloog Matthew Browning van Clemson University.

Studies uit de afgelopen tien jaar laten zien dat een groene leefomgeving het risico op vroegtijdig overlijden, hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes type 2 significant kan verlagen. Er zijn ook aanwijzingen dat mensen die leven in de buurt van natuurlijke omgevingen algemeen gezonder functioneren.

Een recente studie wees zelfs op een verband tussen groene ruimte en langzamere “epigenetische veroudering” — een maat voor biologische ouderdom gebaseerd op genactiviteit. Met andere woorden: het effect van natuur is meetbaar tot op celniveau.

“We zien daadwerkelijk veranderingen op moleculair niveau,” zegt sociaal epidemioloog Usama Bilal van Drexel University, die zelf vergelijkbaar onderzoek doet maar niet betrokken was bij deze specifieke studie.

Ook op psychologisch vlak lijkt natuur een breed effect te hebben. Een overzichtsstudie uit 2019 beschrijft dat natuurbeleving kan leiden tot meer positieve emoties, betere sociale interactie en verbeterde cognitieve functies zoals geheugen en aandacht. Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar dit soort effecten worden in toenemende mate wetenschappelijk onderbouwd.

Tegelijkertijd worstelen onderzoekers met een fundamentele vraag: wat bedoelen we eigenlijk met “natuur”? Een kamerplant, een stadstuin of een uitgestrekt bos — waar begint het effect echt op te treden?

En is het visuele aspect voldoende, of zijn ook geur, geluid en temperatuur nodig om het gezondheidsvoordeel te activeren? Volgens milieupsycholoog Gregory Bratman van de Universiteit van Washington moeten we daar voorzichtiger mee omgaan. “Een omgeving is altijd een multisensorische ervaring,” zegt hij. “Willen we begrijpen hoe natuur onze gezondheid beïnvloedt, dan moeten we alle actieve ingrediënten in kaart brengen.”

Om precies dat te kunnen doen, grijpen sommige onderzoekers naar virtual reality. Hector Olvera Alvarez van de Oregon Health & Science University onderzoekt of het puur visueel waarnemen van natuur in VR al ontspanning teweeg kan brengen — in een gecontroleerde omgeving waarin storende variabelen zoals temperatuur, geluid of luchtkwaliteit worden uitgesloten.

“We zijn geëvolueerd tussen bomen en vegetatie,” zegt hij. “Daarom zouden we visueel sneller veiligheid kunnen herkennen in natuurlijke omgevingen.” Als die hypothese klopt, zou dat verklaren waarom virtuele natuur toch al enig effect heeft op stressniveaus.

Zijn voorlopige resultaten tonen aan dat virtuele natuur wel degelijk ontspanning en gezondheidsvoordelen kan geven — al blijven deze effecten kleiner dan bij echte natuurervaringen. Volgens Bratman ligt dat vermoedelijk aan het ontbreken van zintuiglijke diepgang in VR, wat hij aanduidt als een gebrek aan “ecologische validiteit”.

“Zelfs als je alles goed instelt, blijft er iets ongrijpbaars aan de natuur — je kunt haar nooit helemaal vangen,” zegt Olivia McAnirlin, sociaal wetenschapper en milieupsycholoog, die mede aan het hoofd staat van het Virtual Reality and Nature Lab van Clemson University.

McAnirlin werkt onder andere met mensen die lijden aan chronische obstructieve longziekte. Voor hen kan naar buiten gaan maandenlang onmogelijk zijn. In die gevallen reconstrueert ze een voor hen betekenisvolle natuurplek in virtual reality — een poging om toch iets van de ervaring naar binnen te halen.

Maar hoe waardevol die aanpak ook is, het blijft een noodoplossing. “Het is een hulpmiddel. Geen vervanging,” zegt Matthew Browning, die hetzelfde onderzoekscentrum leidt. Virtuele natuur mag nooit een excuus worden om de echte te verwaarlozen.

Daarom is terughoudendheid geboden. Als we te enthousiast investeren in VR-oplossingen, bestaat het risico dat echte groene ruimte in de stad juist minder aandacht en financiering krijgt.

Die bezorgdheid speelt vooral bij gemeenschappen die al minder toegang hebben tot natuur: mensen met lagere inkomens of uit minderheidsgroepen, die vaak kampen met slechtere gezondheid en minder middelen.

En terwijl juist zij baat zouden kunnen hebben bij virtuele natuur, is de benodigde technologie vaak financieel onbereikbaar. De kloof die al bestaat, wordt er mogelijk alleen maar dieper door.

Daarnaast mist virtual reality een aantal fundamentele werkingen van echte natuur. “Het gaat niet alleen om wat je ziet,” zegt epidemioloog Usama Bilal. “Bomen koelen de stad, zuiveren de lucht, dempen geluid. Dat zijn tastbare effecten die VR simpelweg niet kan bieden.”

Volgens Bilal hoort dat bij wat hij ‘mitigatie’ noemt: de manier waarop natuur stressfactoren uit de omgeving fysiek reduceert.

Die gedachte reikt verder dan de individuele beleving. Gretchen Daily van het Natural Capital Project aan Stanford University wijst erop dat het onderzoek naar virtuele natuur waardevol kan zijn in contexten waar echte natuur ontbreekt.

Maar ook zij waarschuwt: de echte wereld heeft prioriteit. “Een deel van mij vreest dat we gaan geloven dat VR een volwaardige vervanging kan zijn,” zegt ze. “Als dat idee vaste voet krijgt, zou dat rampzalig kunnen uitpakken.”

“Want uiteindelijk,” voegt ze toe, “kun je niet leven op een dode planeet.”

Geraadpleegde bronnen:

• Nature and mental health: An ecosystem service perspective – https://www.science.org/doi/full/10.1126/sciadv.aax0903

Deze artikelen vind je misschien ook interessant

Exotische Technologie en Biologische Bewijzen Van Niet-Menselijke Intelligentie Eindelijk in Openbaarheid

[Gratis e-Book] Kunnen Gedachten Reizen Zonder Woorden? | Rupert Sheldrake Over Stille Communicatie

Boegem Balsem [Uitgebreid Dossier] – Geschiedenis, Werking en Regelgevingskwesties

Waarom Vrouwen Meer Slaap Nodig Hebben Dan Mannen (Volgens Onderzoek)

Wat Nu Als Jij Eigenlijk AI Bent Zonder Dat je Het Weet ?

Veelgestelde vragen over virtual reality en natuurbeleving

Kan virtual reality een volwaardig alternatief zijn voor echte natuur?

Niet echt. Hoewel virtuele natuur een zekere mate van rust en ontspanning kan oproepen, ontbreekt het aan essentiële elementen zoals luchtzuivering, temperatuurregulatie en zintuiglijke diepgang. Het is eerder een technisch hulpmiddel dan een volwaardige vervanger van de echte wereld.

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van virtuele natuurervaringen?

Onderzoek toont aan dat virtuele natuur stress kan verminderen en ontspanning bevordert — vooral bij mensen die langdurig aan huis gebonden zijn. Toch blijft het effect bescheiden vergeleken met directe blootstelling aan de buitenwereld. Virtuele natuur is ondersteunend, niet vervangend.

Waarom blijft echte natuur onvervangbaar?

Echte natuur werkt op meerdere niveaus tegelijk: het ontspant, verbindt en beïnvloedt zelfs je biologische processen. Volgens onderzoekers heeft het directe contact met natuur invloed op genexpressie, luchtkwaliteit en sociale verbondenheid — aspecten die virtual reality simpelweg niet kan simuleren.