1. Eenzaamheid Als een natuurlijk onderdeel van de menselijke conditie
In haar beroemde beschrijving van het gevoel van eenzaamheid, omschreef de baanbrekende psychoanalist Melanie Klein de pijn van eenzaamheid als “het resultaat van een alomtegenwoordige hunkering naar een onbereikbaar perfect innerlijk staat.” Mensen verlangen van nature voortdurend naar een gevoel van voltooiing, dat slechts een ideaal of fantasie is.
Klein stelde dat we als baby’s beseffen dat onze moeder gescheiden is van ons en dat ons gevoel van een eenheid een illusie is die we de rest van ons leven najagen. Dat betekent dat het zelf dat we worden, voortkomt uit deze eenzaamheid. Het is wie we zijn.
Alleen zijn is voor ieder van ons centraal en is op sommige manieren het punt waar onze individualiteit ons van anderen scheidt en onze eigen identiteit wordt. Eenzaamheid is een drang om dit aanhoudende gevoel van afzondering te overwinnen.
Dit betekent niet dat we gedoemd zijn tot eenzaamheid. Voor Klein was het erkennen van de situatie, het confronteren ervan, een onderdeel van het proces om het te accepteren, om te werken aan het ongedaan maken van de traumatische effecten, en om niet constant verrast te worden door gevoelens van isolatie en emotionele afstand.
John Cacioppo
Toch overwinnen nieuwe verbindingen niet noodzakelijk het gevoel van eenzaamheid, dat misschien voortkomt uit de perceptie dat iemands werkelijke relaties nooit diep genoeg gaan om de donkere hoeken van onze innerlijkheid te verlichten. Deze honger, een primaire impuls, ligt ook aan de basis van de drang om werk te creëren dat anderen zal bereiken en raken.
2. Je bent niet alleen in je eenzaamheid Hoe gek het ook klinkt
Een groot deel van het probleem van eenzaamheid is dat het zo vaak gepaard gaat met een gevoel van schaamte. Ik vermijd vaak om mensen te vertellen waar ik over schrijf, bang dat het hun oordeel of medelijden zal oproepen. Ik verberg de titels van boeken die ik lees omdat ze verraden dat ik geïnteresseerd ben in eenzaamheid.
Eenzaamheid voelt zo vaak als een innerlijke bevestiging van emotionele ontoereikendheid. Het kan tegelijkertijd voelen als een bekentenis en een beschuldiging als we denken dat “ik ben eenzaam” hetzelfde is als zeggen “niemand houdt van mij.” In feite, als het om eenzaamheid gaat, om een oude horrorfilm te citeren, “de oproep komt van binnenuit het huis.” (When a Stranger Calls (1979). Het wordt onmogelijk om erover te praten, wat je alleen maar meer geïsoleerd doet voelen.
“Ik wilde een manier vinden om mijn eigen gevoelens zowel herkenbaar als volkomen uniek te maken.”
Deze paradox benadrukt alleen maar het belang van het zoeken naar anderen die maar al te goed begrijpen wat Rod Serling, de bedenker van The Twilight Zone, ooit omschreef als “een vrij fundamentele behoefte – de honger van de mens naar gezelschap, de barrière van eenzaamheid.” Het is zowel een honger als een grens, tegelijkertijd.
In mijn eigen leven heb ik in het werk van schrijvers, kunstenaars en denkers een vocabulaire gezocht om te verwoorden wat mij ontglipte. Ik wilde een manier vinden om mijn eigen gevoelens zowel herkenbaar als volkomen uniek te maken.
Ik heb vaak gezocht naar de ondramatische erkenning van gedeelde emotionele afstand die ik vind in de foto’s van Walker Evans, een kunstenaar wiens werk mijn interesse in het schrijven over fotografie als kunstcriticus aanwakkerde. In feite waren boeken, films en kunst altijd hoe ik mijn eigen gemeenschap van isolatoren had opgebouwd.
De filosoof Walter Benjamin beschreef zijn schrijversleven ooit als “een schipbreukeling die op een wrak drijft door naar de top van een al afbrokkelende mast te klimmen. Maar vanaf daar heeft hij een kans om een signaal te geven dat tot zijn redding leidt.”
Lezen, naar kunst kijken, kan een manier zijn om de horizon af te speuren naar enig teken dat je niet alleen bent. Dat signaal kan ook de weg wijzen voor anderen om hun eigen vorm van redding te vinden.
3. Eenzaamheid kennen is onszelf kennen, en dan weten wie we echt zijn.
Eenzaamheid is pijnlijk, maar het kan een weg zijn naar inzicht. Laat me een kort fragment voorlezen van de romanschrijfster Zora Neale Hurston over haar eigen jeugd. Ze schreef ooit: “Vaak was ik in een eenzame wildernis, leed vreemde dingen en pijnen terwijl andere kinderen in dezelfde tuin zonder zorgen speelden.
Ik vroeg mezelf af, waarom ik? Waarom? Waarom? Een kosmische eenzaamheid was mijn schaduw. Niets en niemand om me heen raakte me echt. Het is een van de zegeningen van deze wereld dat maar weinig mensen visioenen zien en dromen dromen.”
We zouden kunnen vragen, voelde Hurston zich alleen omdat ze zo begaafd was? Of was ze begaafd omdat de pijn van haar eenzaamheid haar ertoe bracht de diepten van haar verbeelding en ervaringen te doorgronden? Hoe dan ook, ze was ervan overtuigd dat haar eenzaamheid en creativiteit met elkaar verweven waren.
4. Eenzaamheid kan de katalysator zijn voor creativiteit omdat het ons aanzet om uit te reiken en het onuitsprekelijke toch uit te spreken
Er is een manier waarop het kunnen delen van een ervaring deze verdiept. De handeling van het vertegenwoordigen aan een ander wat men heeft gezien of gevoeld, en op zijn beurt worstelen met en onderhandelen over het perspectief van een ander, maakt dat de ideeën, gedachten en gevoelens dieper duiken en zich verankeren.
Het vinden van manieren om de ervaring van eenzaamheid te vertegenwoordigen om het met iemand anders te communiceren, verplaatst het van isolatie naar een verhaal waarin we onszelf kunnen herkennen.
“Zij reageerden op de innerlijke onrust van hun eigen vormen van eenzaamheid en vormden er iets van, niet alleen als uitdrukking, maar als een signaal, een lichtkogel, om anderen van dienst te zijn.”
Kunst is voor jou het bewijs dat anderen op zoek zijn naar betekenis – als stemmen die roepen vanuit hun eigen eenzaamheid. De kunstenaars – Hurston, Schiele, Serling, Evans, Benjamin en Klein – gaven geen antwoorden, maar vergrootten juist ons perspectief door de lens van eenzaamheid.
Ze vormden iets uit hun innerlijke onrust en eenzaamheid – niet alleen als uitdrukking, maar als een signaal, een lichtbaken voor anderen. Net als die vluchtige maar betekenisvolle oogopslag met een vreemde, waarbij je elkaars menselijke bestaan even erkent zonder verdere verplichting.
Hun werk laat zien hoe eenzaamheid een kracht kan zijn om dingen te creëren en verbinding te maken, in plaats van alleen maar een leegte. Door hun perspectief te delen, helpen ze ons onze eigen ervaring van eenzaamheid beter te begrijpen.
Aanbevolen boek
Based on groundbreaking research showing that prolonged loneliness can be as harmful to your health as smoking, Loneliness is “one of the most important books about the human condition to appear in a decade” (Daniel Gilbert, author of Stumbling on Happiness). University of Chicago social neuroscientist John T. Cacioppo pioneered research on the startling effects of loneliness: a sense of isolation or social rejection disrupts not only our ability to think and will power but also our immune systems, and can be as damaging as obesity or smoking. On the flip side, social connection can be a powerful therapy.
5. Hoe pijnlijk het ook mag zijn, onze gevoelens van afscheiding zijn wat ons de hoop geeft om bij elkaar te blijven
Soms kan eenzaamheid ons een nieuw perspectief geven. Het kan ons laten voelen dat we ergens bij willen horen. Die intense pijn is misschien geen weg terug naar ons volledige zelf. Het lost misschien niet de diepe behoefte aan een perfecte innerlijke staat op. Maar het kan een manier zijn om een deel van onszelf te bereiken. Een deel dat zichzelf bevestigt, maar toch mysterieus blijft.
We leren dat deel in onszelf en anderen te zien. We leren erover te praten zonder het als falen te zien. We zien het als een kans voor verandering en zelfontdekking. Zo verdiepen we ons vermogen om ons met dat menselijke gevoel te identificeren.
Als we alleen maar de emotionele afstand van eenzaamheid voelen, kunnen kunst, boeken, muziek en films ons inzicht geven in andermans levens. We ontmoeten medereizigers door het landschap van eenzaamheid. Door eenzaamheid te herkennen en erkennen, worden we er minder bang voor. We ontmantelen de schaamte erover. Dat bewustzijn kan ons een intens inzicht geven in de mensen om ons heen. Het laat ons zien wie en wat we zijn.
