Stel dat er een kat in een doos zit, en er is een apparaat in de doos dat een flesje met gif breekt, afhankelijk van of een bepaald atoom vervalt of niet.
Dat verval is dan een kwantumgebeurtenis, dus geen deterministische gebeurtenis voor zover we weten, maar een willekeurige gebeurtenis.
Willekeurig in de zin dat we niet precies weten hoe het gebeurt, dus noemen we het willekeurig. Afhankelijk van of het gebeurt of niet, wordt het flesje gif gebroken of niet, en dus leeft de kat of sterft de kat.
Zolang de doos gesloten is en we er nog niet naar hebben gekeken om te meten of de kat leeft of dood is, weten we het niet. Volgens de kwantumtheorie bevindt de kat zich in een superpositie: de kat is zowel levend als dood. Dat is het idee achter dit gedachte-experiment.
Superpositie: Levend én dood tegelijk?
Het laatste deel van hoe het scenario vaak wordt beschreven, is echter onzinnig. De kat is niet zowel levend als dood. De onzekerheid van de natuur voordat we een meting doen, zegt alleen iets over ons onvermogen om te weten in welke staat de natuur verkeert voordat we een observatie doen. Het is geen bewering dat de natuur zelf in een soort ware superpositie verkeert van alle mogelijkheden, waarbij de kat zowel leeft als dood is. Dat valt te betwisten.
Het is interessant dat Roger Penrose tegen Bernardo Kastrup zei dat Schrödinger dit gedachte-experiment oorspronkelijk bedoelde om juist de absurditeit aan te tonen van een dergelijke interpretatie. Maar in de pop-culture zien we het gedachte-experiment vaak als een bewijs dat de kat letterlijk zowel dood als levend is. Dit idee is verder gepopulariseerd door zelfbenoemde woordvoerders van de wetenschap, vaak mensen die zelf geen wetenschap bedrijven maar er alleen over praten. Ze zeggen bijvoorbeeld dat de kat dood en levend is, of dat deeltjes zowel golven als deeltjes zijn. Nee, nee, nee, dit gaat te ver.
De gegevens laten ons niet toe om zulke beweringen te doen; we moeten voorzichtiger zijn. Wat we wel weten, is dat elke keer dat we kijken, we de fysieke natuur zien – fysiek tussen aanhalingstekens – zoals we het in de volksmond zouden noemen.
Perceptie en de Rol van Bewustzijn
Met andere woorden, de inhoud van onze waarneming is stabiel. Elke keer dat we kijken, zien we de natuur in een bepaalde staat. Wij zijn ons bewust, en onze observatie is een bewust proces. Wat we dus wel weten, is dat wanneer bewuste levende wezens de wereld om hen heen ervaren, die wereld zich in een duidelijke staat bevindt, en niet in een toestand van onzekerheid.
Volgens analytisch idealisme zijn alle levende wezens, inclusief bacteriën, bewust. Dit idee krijgt steeds meer erkenning krijgt. Dus de kat in de doos ervaart of het flesje gif gebroken is of niet, en of het radioactieve atoom vervallen is of niet. Wat zich in de doos bevindt, is dus niet in een toestand van onzekerheid, maar wij van buitenaf zijn ons daar niet van bewust.
De Toestand van Onzekerheid: Levenloze Objecten versus Bewuste Wezens
De vraag wordt echter lastiger wanneer er geen kat in de doos zit, maar een chemische stof die reageert met het gif en van kleur verandert. Die stof kan roze of blauw worden, afhankelijk van of het flesje gif gebroken is. Deze chemische stof is echter niet bewust. Hoewel de chemische stof bestaat uit bewustzijn, is het geen afgescheiden en gelokaliseerde vorm van bewustzijn die een intern systeem van waarneming heeft. Met andere woorden, het heeft geen eigen fysieke wereld.
De chemische stof heeft geen intern systeem en dus geen fysieke wereld, want de fysieke wereld verschijnt alleen op het scherm van onze waarneming. Je zou dus kunnen vragen: is de chemische stof roze of blauw voordat je de doos opent en kijkt? Theoretisch gezien, is het in een toestand van onzekerheid. Wat betekent die toestand? Het betekent dat we alleen een waarschijnlijkheid kunnen toekennen aan de stof die roze of blauw is, maar we kunnen niet spreken van een definitieve staat. Roze en blauw verschijnen op het scherm van waarneming, en totdat er een waarneming is om te zien wat er gebeurt, bestaat er geen roze en geen blauw.
De Grenzen van Waarneming
De kat heeft echter wel een systeem van waarneming, dus de kat is ofwel dood of levend. Wij weten het alleen nog niet. De kleur van de chemische stof, roze of blauw, wordt pas werkelijkheid wanneer iets het waarneemt, omdat roze en blauw onderdeel zijn van de waarneming. Je kunt dus niet spreken van roze of blauw voordat je de doos opent. Als je het experiment op deze manier zou herformuleren, zouden we het eens kunnen worden met de conclusie dat er een fundamentele grens is aan ons vermogen om niet-gemeten toestanden van levenloze natuur te voorspellen of te kennen.
Veelgestelde vragen
Wat betekent Schrödingers kat?
Schrödingers kat is een gedachte-experiment dat de vreemde gevolgen van kwantummechanica onderzoekt. Het suggereert dat een kat tegelijkertijd levend en dood kan zijn, totdat deze wordt waargenomen.
Is de kat werkelijk zowel levend als dood?
Nee, het idee dat de kat echt zowel levend als dood is, is een misverstand. Schrödinger bedoelde juist om de absurditeit van deze interpretatie van kwantummechanica te benadrukken.
Wat is de rol van waarneming in dit experiment?
Waarneming speelt een cruciale rol. Het bewustzijn van de waarnemer bepaalt de uiteindelijke staat van de kat – levend of dood – zodra de doos wordt geopend.
Like ons op Facebook om meer artikelen zoals deze in je feed te zien verschijnen die je anders zou missen.
