Onderzoekers van Mass General Brigham ontdekten dat diëten met veel bewerkt vlees, zoals spek, hotdogs en worst, in verband werden gebracht met een 13 procent hoger risico op dementie bij deelnemers die tot wel 43 jaar werden gevolgd. Dit onderzoek is relevant voor de Nederlandse context, waar de consumptie van vlees relatief hoog is.
Een baanbrekend onderzoek onthult dat een hoge consumptie van bewerkt rood vlees het risico op dementie aanzienlijk verhoogt.
Alvast 5 van de belangrijkste punten
- Hoge consumptie van bewerkt rood vlees verhoogt het risico op dementie aanzienlijk. Vervanging door gezondere eiwitbronnen kan dit risico mogelijk verlagen.
- De studie toont aan dat dagelijkse consumptie van bewerkt vlees het risico op dementie met 13% verhoogt. Deze bevinding is cruciaal voor het aanpassen van voedingspatronen.
- Cognitieve functies verslechteren door de consumptie van bewerkt vlees. Dit resulteert in een versnelde cognitieve veroudering van ongeveer 1,6 jaar per dagelijkse portie.
- Zelfs de consumptie van onbewerkt vlees kan het risico op cognitieve achteruitgang verhogen. Het is dus belangrijk om de totale vleesconsumptie te overwegen.
- De studie benadrukt de noodzaak voor meer onderzoek naar de relatie tussen voeding en hersengezondheid. Het darm microbioom kan hierin een belangrijke rol spelen.
Rood Vlees en Risico op Dementie
Het eten van rood vlees is een bekende risicofactor voor chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Een nieuwe studie van onderzoekers van Mass General Brigham, Harvard T.H. Chan School of Public Health, en het Broad Institute van MIT en Harvard heeft nu aangetoond dat het consumeren van grotere hoeveelheden rood vlees – vooral de bewerkte varianten – ook het risico op dementie kan verhogen. Deze resultaten zijn relevant voor Nederland, waar vleesconsumptie een belangrijk onderdeel is van het dieet van veel mensen.
De studie, gepubliceerd op 15 januari 2025 in Neurology, het medische tijdschrift van de American Academy of Neurology, suggereert dat het vervangen van bewerkt rood vlees door gezondere eiwitbronnen zoals noten, peulvruchten of vis het risico op dementie met ongeveer 20% zou kunnen verlagen. Dit is een belangrijke boodschap voor de Nederlandse bevolking, gezien de hoge consumptie van bewerkt vlees in sommige delen van de samenleving.
Verklarende woordenlijst
Dementie: Een verzamelnaam voor een groep hersenaandoeningen die leiden tot achteruitgang in cognitieve functies, zoals geheugen en denken.
Cognitieve functies: De mentale processen die betrokken zijn bij het denken, redeneren, onthouden en problemen oplossen.
Microbioom: De gemeenschap van micro-organismen, zoals bacteriën, die in een bepaald milieu leven, zoals de darmen.
Amyloïde: Een abnormaal eiwit dat zich kan ophopen in de hersenen en wordt geassocieerd met de ziekte van Alzheimer.
Tau: Een eiwit dat een rol speelt bij de structuur van hersencellen en dat bij neurodegeneratieve aandoeningen kan veranderen.
Voedingsrichtlijnen en Gezondheid van de Hersenen
“Voedingsrichtlijnen in Nederland zijn meestal gericht op het verminderen van risico’s op chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes, terwijl cognitieve gezondheid minder vaak wordt besproken, ondanks dat het met deze ziekten in verband wordt gebracht,” zei corresponderend auteur Daniel Wang, MD, ScD, van de Channing Division of Network Medicine bij het Brigham and Women’s Hospital, een van de oprichters van het Mass General Brigham gezondheidszorgsysteem.
Wang is ook een geassocieerd lid van het Broad Institute en assistent-professor bij de afdeling Voeding van de Harvard Chan School. “We hopen dat onze resultaten een grotere aandacht voor de relatie tussen voeding en gezondheid van de hersenen aanmoedigen, ook in Nederland.”
Nu de Nederlandse bevolking vergrijst, wordt dementie een groeiende zorg voor individuen en families. Deze studie volgde 133.771 deelnemers, die bij aanvang een gemiddelde leeftijd van 49 jaar hadden, over een periode van maximaal 43 jaar. Gedurende deze periode werd bij 11.173 deelnemers dementie vastgesteld.
Het onderzoek maakte gebruik van gegevens van de Nurses’ Health Study (NHS) en de Health Professionals Follow-Up Study (HPFS), die de gezondheid en lifestyle gewoonten van duizenden deelnemers gedurende tientallen jaren bijhouden. Hoewel deze studies in de VS zijn uitgevoerd, zijn de resultaten relevant voor Nederland gezien de vergelijkbare consumptiepatronen en vergrijzing van de bevolking.
Deze onderzoeken verzamelen uitgebreide gezondheids- en voedingsinformatie, die de deelnemers elke twee tot vier jaar bijwerken, wat waardevolle inzichten oplevert in langetermijn risicofactoren voor ziekten, waaronder dementie.
Een standaard portie rood vlees is ongeveer 85 gram, wat ongeveer de grootte van een stuk zeep is. Mensen die dagelijks gemiddeld een kwart of meer van zo’n portie bewerkt rood vlees aten, hadden een hoger risico op dementie. Dit staat tegenover mensen die heel weinig aten, minder dan een tiende portie per dag. Het ging dan om bijvoorbeeld twee plakken spek, anderhalve plak boterhamworst of een hotdog.
De groep die meer bewerkt vlees at, had een 13 procent hoger risico op dementie. De onderzoekers hebben rekening gehouden met verschillende factoren zoals gezondheid, sociaaleconomische status en familiegeschiedenis. Deze resultaten benadrukken dat het belangrijk is om matig met vlees om te gaan, ook in Nederland.
Cognitieve Gevolgen van Bewerkt Vlees
De onderzoekers maten de objectieve cognitieve functie met behulp van standaard cognitieve beoordelingen. Ze ontdekten dat deze maat ook slechter was bij degenen die meer bewerkt vlees consumeerden, waarbij de cognitieve veroudering met ongeveer 1,6 jaar per gemiddelde dagelijkse portie werd versneld. Dit is een zorgwekkende bevinding, vooral gezien het feit dat cognitieve achteruitgang een belangrijk gezondheidsprobleem is in Nederland.
De onderzoekers onderzochten ook de zelfgerapporteerde subjectieve cognitieve achteruitgang (SCD), die vooraf kan gaan aan markers van cognitieve achteruitgang bij standaard evaluaties. Een groter risico op SCD werd geassocieerd met het consumeren van zowel bewerkt als onbewerkt vlees (zoals rundvlees, varkensvlees en hamburger).
Het SCD-risico nam met 14 procent toe voor degenen die dagelijks een kwart of meer porties bewerkt vlees aten in vergelijking met de groep met minimale consumptie, en met 16 procent voor degenen die dagelijks een of meer porties onbewerkt vlees aten in vergelijking met degenen die minder dan een halve portie aten. Deze resultaten zijn belangrijk voor het bewustzijn van de Nederlandse bevolking over de mogelijke effecten van vleesconsumptie.
Onderzoek naar Darm Microbioom en Vleesconsumptie
De onderzoekers blijven factoren onderzoeken die rood vlees verbinden met het risico op dementie, met name factoren die te maken hebben met het darm microbioom. Trimethylamine N-oxide (TMAO), een product van de door bacteriën gemedieerde afbraak van vlees, kan cognitieve disfunctie verhogen vanwege de effecten op de aggregatie van amyloïde en tau, eiwitten die betrokken zijn bij de ziekte van Alzheimer, maar onderzoek is beperkt. Dit is een onderzoeksgebied dat ook voor Nederland relevant is.
Het gehalte aan verzadigd vet en zout van rood vlees kan ook de gezondheid van hersencellen schaden. De onderzoekers onderzoeken ook of de manier waarop het lichaam ijzer uit rood vlees verwerkt een rol speelt bij het risico op dementie. Verdere studies in Nederland kunnen meer inzicht geven in deze mechanismen.
Onderzoeks Vooruitzichten en Toekomstige Studies
“Grote, langetermijn cohortstudies zijn essentieel voor het onderzoeken van aandoeningen zoals dementie, die zich over tientallen jaren kunnen ontwikkelen,” zei Wang. “We blijven dit verhaal samenvoegen om de mechanismen te begrijpen die dementie en cognitieve achteruitgang veroorzaken. Het is cruciaal om deze kennis ook in de Nederlandse gezondheidszorg te implementeren.”
Geraadpleegde bronnen:
- “Long-Term Intake of Red Meat in Relation to Dementia Risk and Cognitive Function in US Adults” door Yuhan Li, Yanping Li, Xiao Gu, Yuxi Liu, Danyue Dong, Jae Hee Kang, Molin Wang, Heather Eliassen, Walter C. Willett, Meir J. Stampfer en Dong Wang, 15 januari 2025, Neurology. DOI: 10.1212/WNL.0000000000210286
Naast Wang zijn de auteurs van Mass General Brigham onder andere eerste auteur Yuhan Li, Yuxi Liu, Danyue Dong, Jae Hee Kang, Molin Wang, Heather Eliassen, Walter C. Willett en Meir J. Stampfer. Aanvullende auteurs zijn Yanping Li en Xiao Gu.
Deze studie werd ondersteund door de National Institutes of Health (R01AG077489, RF1AG083764, R00DK119412, R01NR019992 en P30DK046200). Hoewel dit een Amerikaanse studie is, zijn de resultaten relevant voor de Nederlandse context en pleiten ze voor verder onderzoek naar de relatie tussen voeding en cognitieve gezondheid in Nederland.
Ook lezen:
Veelgestelde vragen
Wat is het verband tussen rood vlees en dementie?
Uit onderzoek blijkt dat een hoge consumptie van rood vlees, vooral bewerkt, het risico op dementie verhoogt. Dit komt mogelijk door de impact op het darm microbioom en de gezondheid van hersencellen.
Hoeveel rood vlees is te veel?
Een kwart portie bewerkt rood vlees per dag verhoogt al het risico op dementie. Het vervangen door gezondere alternatieven wordt aanbevolen.
Welke soorten vlees zijn het schadelijkst?
Vooral bewerkte vleessoorten zoals spek, hotdogs en worst worden geassocieerd met een hoger risico op dementie. Onbewerkt rood vlees is minder schadelijk, maar consumptie moet ook gematigd zijn.
Kan ik het risico op dementie verlagen met mijn dieet?
Ja, het vervangen van rood vlees door gezondere eiwitbronnen zoals noten en peulvruchten kan het risico op dementie mogelijk verlagen. Een gezond dieet is cruciaal voor een gezonde hersenfunctie.
Wat kan ik verder doen om dementie te voorkomen?
Naast voeding zijn ook regelmatige lichaamsbeweging, een actieve geest en sociale interactie belangrijk voor het voorkomen van dementie. Een gezonde levensstijl is het beste preventiemiddel.
